قواعد اعلال در افعال اجوف از منظر زبان‌شناسی

قواعد اعلال در صرف زبان عربی به تلفظ کلمات معتل (کلماتی که یک یا دو همخوان‌ سه‌گانۀ ریشۀ آنها یک نیم‌واکه است) می‌پردازند و از منظر زبان‌شناسی بخشی از صرف واج‌شناسی زبان عربی محسوب می‌شوند. دستورهای سنتی در بحث تلفظ به حروف اشاره می‌کنند و چون نظام‌های نوشتاری همۀ ویژگی‌های تلفظی را بازنمایی نمی‌کنند، فهم و یادگیری قواعد تلفظی در شکل سنتی آنها دشوار است. تکیه نیز چون در خط بازنمایی ندارد، در دستورهای سنتی نادیده گرفته شده، حال آن که تکیه‌گذاری صحیح در قرائت به اندازۀ تلفظ صحیح همخوان‌ها و واکه‌ها مهم است. در این مقاله، به قواعد اعلال افعال اجوف (افعالی که همخوان دوم ریشۀ آنها نیم‌واکه است) از منظر زبان‌شناسی نگریسته‌ایم تا ضمن مشخص کردن سادگی فرایندهای واجی مورد اشاره در این قواعد، نقش تکیه را در تلفظ این دسته از افعال نشان دهیم. بدین منظور، پس از آوانویسی مثال‌های هر یک از قواعد، الگوی تکیۀ آنها را در چارچوب پارامترهای تکیۀ وزنی هیز (1995) تحلیل کرده‌ایم تا نشان دهیم قواعد اعلال افعال اجوف به چیزی بیش از حذف، کشش جبرانی و کشش ناشی از مقتضیات تکیه اشاره ندارند و می‌توان با تمرکز بر آواها به جای حروف از دشواری مباحث دستور سنتی کاست.

I’lāl Rules of Ajwaf Verbs from a Linguistic Perspective

I’lāl rules in Arabic morphology which refer to the pronunciation of mu’tal words (words that have a semivowel as one or two of their threeconsonantal roots) linguistically constitute part of the morphophonology of Arabic. Traditional grammars refer to letters when expressing rules and as writing does not always reflect pronunciation, understanding and learning such rules becomes difficult. While correct stress placement is as important as the pronunciation of individual consonants and vowels in recitation, stress has also been neglected in traditional grammars as it is not represented in writing. In this study, we have looked at the I’lāl rules of Ajwaf verbs (verbs that have a semivowel as the second root consonant) linguistically in order to show the simplicity of the morphophonological processes involved and to show the main role that stress plays in the pronunciation of such verbs. By phonetically transcribing the examples of these rules and analyzing the observed stress patterns within the framework of Metrical Stress Theory (Hayes,1995), we have shown that the I’lāl rules of Ajwaf verbs refer to nothing more than deletion, compensatory lengthening, and lengthening due to stress and that concentrating on sounds rather than on letters prevents the many complexities of traditional grammars.