بررسی واژه‏های شناور در رساله «ارشاد المریدین» کمال‏الدین حسین خوارزمی

واژه های شناور یا مفردات، آن دسته از واژه هایی هستند که عنوان صرفی ثابتی ندارند. به عبارتی، این واژه ها ما بین دو حوزه‌ ساختواژه و نحو قرار می گیرند. از یک سو، واژه اند و از دیگرسو، تعیین معنای دقیق آنها مستلزم دقت در روابط نحوی و جایگاه آنهاست. بنابراین، مقولاتی واژگانی-نحوی به شمار می‏روند. از این رو، باید در ارتباط با دیگر واژه های جمله سنجیده شوند تا بتوان آن‏ها را به یکی از مقولات نحوی زبان فارسی نسبت داد. مقاله‌ حاضر با شیوه توصیفی-تحلیلی سعی دارد که این واژه‏ها را در متن کتاب «ارشاد المریدین» کمال‏الدین حسین خوارزمی بررسی کند. برایند پژوهش حاکی از آن است که واژه‏های بس/ بسی، تا، چند/ چندین، چنین/ چنان، چون/ چو، همچو/ همچون، چه، دگر/ دیگر، که، مگر، هم، همه، هیچ، یک/ از واژه‏های شناوری هستند که در این متن به کار رفته‏اند. بیشتر این واژه‏ها در نقش‏های دستوری قید (پرسش، منظور، زمان، شرط، استثنا، تردید، افزایش، نفی و ترتیب)، صفت (مقدار، پرسشی، مبهم و تعجبی)، حرف اضافه، مسندالیه، همپایگی، ضمیر (مبهم، پرسشی، غیرپرسشی و شمارشی) به کار رفته‏اند. در این میان «که» پرکاربردترین واژه شناور این متن است که جملۀ بعد از آن در نقش ضمیر غیرپرسشی، پیوند، مسندالیه، صفت، مفعول، قید زمان و قید شرط ظاهر شده است.

The Investigation of “Float Words” or Mofradāt in Sheikh Hossein Khwarizmi’s Iršād al- Morīdīn

The float words or Mofradāt is a class of words that they haven’t fix morphological labels. In other words, these words are placed between morphology and syntax. On the other hand, they are words and on the other hand, the determination of their exact meanings is depended on consideration syntactic relations and their places. So, they are morphologicalsyntactic categories. Therefore, they must be measured in terms of other words of the sentence to attribute to one of the syntactic categories in Persian grammar. This article –by descriptiveanalytical method tries to explore these words in Kamal alDin Hossein Khwarizmi’s Iršād al Morīdīn. The results of this research show that the float words of this text are: “bas / basi”, tā, čand/ čandīn, čonīn/ čonān, čo/hamço, čoon/hamčoon, če, degar/digar, ke, magar, ham, hame, and hīč. Many of these words have grammatical functions such as adverb (interrogative, cause, conditional, exceptional, uncertainty, increasing, negative and arrangement), adjective (quantity, interrogative, indefinite and exclamatory), preposition, subject, conjunction, pronoun (indefinite, interrogative, noninterrogative and numeration). Meanwhile, “ke” is the most usable float words in this text. The next clauses of it have the functions of noninterrogative pronoun, conjunction, subject, adjective, object, time and condition adverb.