واکاوی نظرات مختلف فقهی و حقوقی اکراه در قتل با تاکید بر فقه جزایی اسلام

زمینه و هدف: درباره اکراه در قتل نظر قریب به اجماع فقهای شیعه آن است که اکراه شونده قصاص می‌شود و اکراه کننده به حبس ابد محکوم می‌شود. البته آیت‌الله خویی معتقد است اکراه شونده می‌تواند مرتکب قتل شود؛ که در این صورت به پرداخت دیه محکوم شده، اکراه کننده به حبس ابد محکوم می‌شود. مستند ایشان این است که در چنین موردی دو تکلیف غیرقابل‌جمع برای اکراه شونده پدید آمده است؛ از یک‌سو کشتن دیگری حرام است و از سوی دیگر حفظ نفس واجب است و چون نمی‌تواند هر دو تکلیف را امتثال کرد، اختیار دارد هر یک را خواست، انجام دهد. یعنی این مورد از موارد تزاحم در امتثال در تکلیف غیرقابل‌جمع است. البته اگرچه بر مباشر به دلیل فقد عنوان، قصاص ثابت نیست اما دیه درهرحال بر او ثابت است؛ چون خون مسلمان هدر نمی‌رود و اکراه کننده نیز به حبس ابد محکوم می‌شود.روش: پژوهش حاضر به روش توصیفی و تحلیلی انجام‌شده است.یافته‌ها و نتایج: هرچند نظر ایشان در قانون مجازات اسلامی پذیرفته‌نشده است اما این نظر گاهی با واقعیت خارجی بیش‌تر تطابق دارد و افراد در چنین وضعیتی مرتکب قتل می‌شوند. در این موارد می‌توان اکراه کننده را به قصاص نفس محکوم کرده و او را سبب اقوی از مباشر بدانیم. به نظر می‌رسد دیدگاه مرحوم خویی در موردی که اکراه به حدی رسد که توانایی سنجش سود و زیان را از مکره بازستاند و برخلاف خواست درونی او را ملزم به ارتکاب قتل نماید (الجاء) از منظر حقوق کیفری قابل دفاع است، شاید به همین دلیل تطابق با واقعیت خارجی است که قانون‌گذار در راستای پذیرش نظر مشهور فقها، ماده 380 ق.م.ا در سال 1392 به تصویب رسانید.

analyzing different jurisprudential and legal opinions on reluctance in murder with an emphasis on islamic criminal jurisprudence

background and purpose: regarding reluctance in murder, the closest opinion to the consensus of shia jurists is that the one who is reluctant will be punished and the one who is reluctant will be sentenced to life imprisonment. of course, ayatollah khoei believes that the reluctant person can commit murder, in which case he will be sentenced to pay the ransom, and the reluctant person will be sentenced to life imprisonment. his documentary is that in such a case, two incommensurable duties have arisen for the reluctant person; on the one hand, it is forbidden to kill another person, and on the other hand, self-preservation is obligatory, and since he cannot comply with both duties, he has the authority to do either of them, which means that this case is one of the cases of conflict in compliance with non-combinable duties. of course, although retribution is not fixed on the steward due to the lack of title, but the payment is fixed on him in any case; because the blood of a muslim is not wasted and the one who refuses will be sentenced to life imprisonment.method: the present research was carried out using a descriptive and analytical method.findings and results: although his opinion is not accepted in the islamic penal code, but this opinion is sometimes more consistent with external reality and people commit murder in such a situation. in these cases,