تعیین خصوصیات لاین ‌های جدید نرعقیم برنج و اعتبارسنجی نشانگرهای مولکولی همبسته برای ‏تشخیص خلوص ژنتیکی بذرآن ‌ها

استفاده از پدیده هتروزیس در فناوری برنج هیبرید یکی از راه‌های دست‌یابی به افزایش عملکرد در واحد سطح است و ارقام برنج هیبرید موجب افزایش 30-20 درصدی عملکرد نسبت به ارقام اصلاح شده پر محصول می‌گردد. در این مطالعه، خلوص 18 لاین نرعقیم سیتوپلاسمی ایرانی و خارجی و نگهدارنده آن‌ها به همراه یک لاین نرعقیم ژنتیکی به نام tg51 با استفاده از نشانگرهای مولکولی مبتنی بر pcr ارزیابی شد. این لاین‌ها در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار کشت و سپس خلوص آن‌ها با استفاده از نشانگرهای مولکولی اختصاصی، ارزیابی شد. مقایسه میانگین صفات نشان داد که لاین‌‌های برتر از نظر صفات موردمطالعه به ترتیب لاین‌‌های نرعقیم ir58025a، فجر a و ندا a بودند. جهت بررسی خلوص بذور والد cms و تمایز بین لاین نرعقیم و نگهدارنده آزمایشات مولکولی با استفاده از 4 نشانگر مبتنی بر pcr انجام شد. در نشانگر ترکیبی cms و rg136 و همچنین نشانگر rmt6 بیشترین تمایز بین لاین‌‌های cms-wa و نگهدارنده حاصل شد و در منابع دیگر نرعقیمی کارایی نداشتند. اما نتایج حاصل از باند‌های تولیدی نشانگر drrcms نشان داد که این نشانگر می‌تواند به خوبی بین تمامی لاین‌‌های نرعقیم سیتوپلاسمی از منابع مختلف gambiaca, arc, wa و نگهدارنده تمایز ایجاد کند؛ لذا از این نشانگر می‌توان در تست خلوص ژنتیکی و تشخیص آلودگی‌‌های احتمالی در بذور والدینی استفاده کرد.

characterization of new male sterile rice lines and validation of linked molecular markers for identification of their genetic seed purity

the use of heterosis in hybrid rice breeding aims to increase productivity, with hybrid varieties yielding 20 to 30 percent more than conventional varieties. maintaining genetic purity in hybrid seed production is critical to prevent contamination and selfing, especially in cytoplasmic male sterile lines. this study aimed to identify microsatellite markers to distinguish hybrid rice parental lines and to assess seed purity and characterize the morphology of f1 hybrid rice. initial trait assessments, including outcrossing levels and sterility stability, are critical for selecting preferred male sterile lines. eighteen iranian and exotic cytoplasmic male sterile lines and one thermosensitive genetic male sterile line, were evaluated for various traits in a randomized complete block design. pcr-based molecular markers were used to assess purity, revealing significant trait differences among lines. selection and prioritization of superior lines such as fajr a, neda a and ir58025 a was based on fertility percentage, panicle yield and other traits. the dasht b line with favorable traits such as proper height and panicle length proved to be a promising candidate for seed production. molecular tests with pcr-based markers effectively discriminated between male sterile and conservation lines. the drrcms marker showed promise in distinguishing cytoplasmic male sterility lines from different sources, offering potential for genetic purity evaluation and infection testing of seed parents. these results point to valuable alternatives for maintaining genetic integrity in hybrid rice production.