ارزیابی برهمکنش ژنوتیپ × محیط در ژنوتیپ‌های آفتابگردان دانه روغنی تحت شرایط آبیاری ‏نرمال و محدود با روش بای‌پلات ‏gge

با گسترش حجم داده‌ها، سرعت و دقت در ارزیابی‌های به‌نژادی از اهمیت بسزایی برخوردار می‌باشد. روش‌های آماری چند متغیره، مانند gge، با کاهش حجم داده و پیچیدگی‌های محاسباتی، کمک شایانی در این راستا می‌نمایند. استفاده از gge جهت معرفی ژنوتیپ‌هایی که دارای بیشترین سازگاری و بالاترین عملکرد هستند، سودمند ارزیابی شده است. به منظور معرفی ژنوتیپ پایدار با سازگاری بالا به تنش خشکی، 100 ژنوتیپ آفتابگردان دانه روغنی در قالب طرح لاتیس ساده 10 × 10 طی دو سال زراعی (1392-1393) در شرایط آبیاری نرمال و محدود ارزیابی شدند. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد بین ژنوتیپ‌ها از نظر صفات آگرومورفولوژیک مورد ارزیابی اختلاف آماری معنی‌دار وجود دارد. بر اساس ارزیابی گرافیکی برهمکنش ژنوتیپ × محیط با ggebiplot از برنامه metan تحت r، ژنوتیپ‌های شماره 57 (sdr19)، 41 (f1250/03)، 8 (254-ensat)، 24 (8asb2) و 26 (h049+fsb) از نظر پایداری و عملکرد جز برترین ژنوتیپ‌ها بودند. ژنوتیپ 8 (254-ensat) بالاترین عملکرد را در بین تمام ژنوتیپ‌ها در تمامی محیط‌ها نشان داد. در مقابل ژنوتیپ‌ 26 (h049+fsb) بیشترین عملکرد را در محیط‌های y1d (سال اول- آبیاری محدود) و y1n (سال اول- آبیاری نرمال) و ژنوتیپ‌های 57 (sdr19)، 41 (f1250/03) و 24 (8asb2) بیشترین عملکرد را در محیط‌های y2d (سال دوم آبیاری محدود) و y2n (سال دوم- آبیاری نرمال) نشان دادند. بر اساس نتایج از ژنوتیپ‌ شماره 8 با عملکرد بالا و پایدار در تمام محیط‌ها می‌توان به عنوان والد در توسعه هیبریدهای پرمحصول و متحمل به تنش استفاده کرد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد بای‌پلات gge روش آماری سودمندی در جهت دستیابی به نتایج کاربردی و دقیق می‌باشد.

assessment of genotype × environment interaction in oilseed sunflower genotypes under normal and limited irrigation conditions using gge biplot method

with expensing the amount of data, speed and accuracy in breeding evaluations are very important. the multivariate statistical methods, such as gge biplot that reduce the data volume and computational complexity, help in this direction. the use of gge is useful for introducing genotypes with high stability and performance. therefore, in order to introduce a stable genotype with high adaptation to drought stress, 100 oilseed sunflower genotypes were evaluated in a 10×10 simple lattice design under normal and limited irrigation conditions during two successive years (2013-2014). the results of composite variance analysis revealed a significant difference among genotypes in terms of the evaluated agromorphological traits. based on graphical evaluation of genotype × environment interaction using gge biplot in metan program under r, genotypes 57 (sdr19), 41 (f1250/03), 8 (254-ensat), 24 (8asb2) and 26 (h049+fsb) were introduced as the best genotypes in terms of stability and performance. the genotype 8 (254-ensat) had the highest performance among all genotypes in all environments. meanwhile, genotypes 26 (h049+fsb) had the highest performance in y1d (first year-limited irrigation) and y1n (first year-normal irrigation) environments, and genotypes 57 (sdr19), 41 (f1250/03) and 24 (8asb2) had the highest performance in y2d (second year -limited irrigation) and y2n (second year -normal irrigation) environments. based on the results, genotype with code number of 8 with high and stable performance can be used in all environments as a parent in the development of high-yielding and stress-tolerant hybrids. the results show that gge biplot is a useful statistical method to achieve practical and accurate results.