شناسایی تنوع ارقام گندم سیستان از لحاظ ژن های مقاومت به عوامل بیماری های زنگ گندم با نشانگر ریز ماهواره

در این پژوهش جهت بررسی تنوع ژنتیکی ارقام رایج گندم سیستان برای مقاومت به بیماری زنگ از 10 جفت آغازگر ریزماهواره‌ای پیوسته به ژن‌های مقاومت به بیماری زنگ‌های زرد، قهوه‌ای و سیاه استفاده شد. آغازگرهای 12c، scs719 و xgdm116 با 3 آلل کمترین و آغازگر xgwm443 با 7 آلل، بیشترین آلل را داشتند. میانگین تعداد آلل در کل جایگاه‌ها برابر 4.55 بود. بیشترین شاخص چندشکلی (0.39) و شاخص نشانگری (2.29) به ترتیب مربوط به آغازگر xgdm116 و xgwm533 و کمترین میزان شاخص چندشکلی (0.1) و شاخص نشانگری (0.33) مربوط به آغازگر xcfd36 بود. بیشترین تعداد آلل موثر، شاخص تنوع شانن و شاخص تنوع نی به ترتیب 1.45، 0.63، 0.44 متعلق به آغازگر xgdm116 و کمترین میزان آلل موثر، شاخص تنوع شانن و شاخص تنوع نی به ترتیب 1.18، 0.19، 0.11 متعلق به آغازگر xcfd36 بود. در بین ارقام گندم بیشترین درصد مکان چندشکلی، تعداد آلل موثر، شاخص تنوع نی و شاخص تنوع شانن به ترتیب 39.53، 1.27، 0.16 و 0.23 متعلق به رقم ارگ بود. تغییرات درون و بین ارقام با استفاده از تجزیه واریانس مولکولی نشان داد که 55 درصد کل تغییرات ژنتیکی درون ارقام وجود دارد. بیشترین و متنوع‌ترین ژن‌های مقاومت به زنگ از لحاظ مقاومت به بیماری زنگ زرد و قهوه‌ای به ترتیب، در رقم ارگ و رقم افلاک و نسبت به هر سه زنگ در رقم ارگ بود. آغازگرهای xgdm116، xwmc810 و scs719 موثرترین آغازگرها در شناسایی و جداسازی ارقام مقاوم و حساس بودند. با توجه به اینکه رقم ارگ دارای بیشترین و متنوع‌ترین ژن‌های مقاومت بوده لذا پیشنهاد می‌گردد به‌عنوان یکی از پایه‌های پدری یا مادری در برنامه‌های اصلاحی مورد استفاده قرار گیرد.