روند تغییر پارامترهای فیزیولوژیک و بیان نیمه‌کمی ژن‌های caplea1 و dehydrin 1 در ژنوتیپ های نخود زراعی تحت تنش کم‌آبی

کم‌آبی مهمترین تنش غیرزیستی است که تولید محصولات زراعی را در مناطق خشک و نیمه‌خشک دنیا و ایران محدود می‌کند. به‌منظور انجام مقایسات کنترل‌شده ابتدا پاسخ فیزیولوژیک دو ژنوتیپ متمایز mcc508 و mcc521 نخود به تنش کم‌آبی بررسی و سپس بیان دو ژن موثر در همان شرایط اندازه‌گیری شد. رطوبت نسبی برگ mcc508 به‌ویژه پس از 24 ساعت در حد معنی‌داری کمتر از mcc521 بود (0.05 ≥p). در mcc508 پایداری غشا ثبات بیشتری داشت به‌طوری‌که نشت الکترولیت و میزان تجمع مالون‌دی‌‌آلدئید (mda) تقریباً ثابت بود. اما چهار روز تنش، باعث افزایش 1.2 برابری نسبت به شاهد شد. میزان تجمع پرولین چهار روز پس از تنش در mcc508 و mcc521 به ترتیب 16.8 و 9.4 میکرو مول بر گرم بافت تر برگ بود که نسبت به شاهد 5.1 و 3.8 برابر افزایش داشت. بیان نیمه کمی دو ژن‌ dehydrin1 و caplea1 در ژنوتیپ متحمل mcc508 به ترتیب با 4 و 2.1 برابر نسبت به شاهد، افزایش معنی‌داری نشان داد (0.05 ≥p) و با ادامه روند تنش این افزایش ادامه داشت. بیان ژن caplea1 در ژنوتیپ حساس تغییرات معنی‌داری نشان نداد، اما بیان ژن dehydrin1 در ابتدا نسبت به شاهد 1.4 برابر افزایش و سپس با ادامه تنش کاهش یافت (0.05 ≥p). با توجه به نقش ژن‌هایdehydrin1 وcaplea1 در حفظ ساختار لیپیدها و غشای سلولی، پایداری تاخوردگی صحیح پروتئین‌ها و سم‌زدایی به نظر می‌رسد سطح بیان بالاتر و منظم‌تر این ژنها می‌تواند یکی از دلایل احتمالی تحمل بیشتر ژنوتیپ mcc508 نسبت به mcc521 در برابر تنش کم‌آبی باشد.