جدال بر سر عقل؛ «فوکو» در برابر «هابرماس»

در جستار حاضر، آنچه در محافل آکادمیک اغلب از آن به «مباحثه‌ی فوکو/هابرماس» تعبیر می‌شود، از منظر مواضع انتقادی فوکو در برابر هابرماس بازسازی شده است. بحث را بیش از هر چیز حول مناقشه‌ی این دو بر سر معنای عقل، عقلانی‌شدن و نقادی عقل، پیش برده‌ایم. نخست نشان داده‌ایم که فوکو، برخلاف هابرماس، به کثرت تاریخی اشکال قیاس‌ناپذیر عقلانیت باور دارد. و دوم اینکه نقادی ریشه‌ای فُرم‌های تاریخی عقل نزد فوکو، برخلاف دعوی هابرماس، مترادف درافتادن به دام عقلانیت‌ستیزی نیست. جستار حاضر می‌کوشد با پیشبرد این دو بحث، مرزبندی انتقادی پروژه‌ها‌ی فوکو و هابرماس در برابر یکدیگر بر سر پروژه‌ی عقلانیت را ترسیم کند و نقاط رودررویی این دو برنامه‌ی پژوهشی را مشخص سازد.