شعر مهاجرت؛ گفتمان بین‌فرهنگی «ایران» و «افغانستان»

شعر تنها چینش واژگان، هماهنگی و تجانس کلمات نیست؛ شعر نهفته‌ها و نادیده‌هایی را بیان می‌کند که از لابه‌لای حروف ظهوریافته یا کلمات بیان‌نشده‌ایست که منعکس‌کننده‌ی ارزش‌های بزرگ انسانی است. شعر، اظهاری است بزرگ، درونی و عمیق که با زمانه سخن می‌گوید و نوای دل‌انگیزی از بودن‌ها و نبودن‌ها، با هم ‌بودن‌ها و فاصله‌هاست. شعر افغانستانی، در ذات ‌خود از یک پیوند درونی سخن می‌گوید که گاه با «آه» است و گاه با «نگفتن» و گاه از آرزوهای نوستالژیک شده، داد سخن دارد. اما شعر مهاجران افغانستانی از ظرفیت فاخر با هم بودن و همدلی با جامعه‌ی میزبان ایرانی حکایت دارد که با واژگانی بلند، همراه با ادب و دوستی، روابط بین فرهنگی و تمدنی خود را تعمیق می‌بخشد. این مطالعه بر اساس این باور که شعر یک بیان ‌فرهنگی است و در آن ارزش‌ها، احساسات و اندیشه‌ی یک گروه اجتماعی، یک ملت و حتی صدای یک تمدن متبلور می‌گردد، اشعار مهاجران افغانستانی در ایران را که بر حسب حال‌سرایی از نوع غنایی آن سروده شده‌اند، مورد ارزیابی قرار داده است. بنا بر هدف اصلی مطالعه، سعی شده است که چگونگی بازنمایی معرفت‌ها و احساسات مهاجران در شعر را نشان دهد و همین‌طور شیوه‌ی تعاملات فردی و اجتماعی آنان را که موجب گفتمان جدیدی شده است، مورد تحلیل قرار دهد. این مطالعه براساس روش کیفی و با رویکرد روان‌شناسی گفتمانی «یورگنسن» و «فیلیپس» انجام شده است و از این طریق به «تحلیل گفتمان شعر» مهاجران افغانستانی در ایران پرداخته‌ایم. بدین‌سان، اشعار مهاجران افغانستانی به ترتیب سه دهه حضور آنان در ایران، مورد تحلیل قرار گرفته‌ است تا آشکار شود که شاعران چگونه از طریق این گفتمان برساخته‌هایی از روابط فردی و اجتماعی‌شان با مردم ایران خلق نموده‌اند.