نگاهی به رویکردهای نقد فیلم از منظر جامعه شناسی هنر

تلاش این نوشتار تاملی انتقادی در رویکردهای مسلط نقد فیلم از منظر جامعه شناسی هنر است، یعنی از منظر حوزه ای مطالعاتی که تعامل دیالکتیکی و پیچیده آفرینش هنری با تاریخ، ایدیولوژی، گفتمان، اقتصاد سیاسی و کلاً با سازوکارهای مادیِ تمدن را در کانون توجه قرار می دهد. از میان رویکردهای رایج در نقد فیلم، سه رویکرد فرمالیسم، ریالیسم/نیورالیسم و نشانه شناسی/ساختارگرایی انتخاب و بررسی شده اند. استدلال اصلی مقاله این است که این رویکردها، به رغم تفاوت بنیادی در نظریه روش ، فیلم را به مثابه موجودی برکنده از بستر جامعه و تاریخ در نظر می گیرند و پیوند ارگانیک آن با نهادهای اجتماعی، مناسبات تاریخی، عرف عام و فرهنگ را از نظر دور می دارند. بر مبنای این استدلال، مطالعات فیلم امروزه نیازمند رویکردی است که درست مثل خود اثر سینمایی مونتاژی از تکنیک ها و راهبردهای گوناگون باشد تا بتواند زمینه را برای رشد و ارتقای گونه ای تحلیل نظری/روش شناختیِ برد متوسط فراهم کند که در عین توجه به زبان و متن و آپاراتوس سینما، فیلم را در بستر اجتماعی/تاریخی مربوطه اش بررسی کند.