نقش نخبگان در شکل‌گیری ایدۀ ناسیونالیسم؛ بررسی تطبیقی ایران و ترکیه

روشنفکران و زمامداران ایران و ترکیه به گونه‌ای متفاوت به بازنمایی ناسیونالیسم به مثابه مهمترین عنصر هویت‌بخش مدرن پرداخته‌اند. این مقاله برآن است با استفاده از روش تاریخی- تطبیقی به فهم چگونگی تدوین و اشاعه ناسیونالیسم در این دو کشور نائل آید. بدینسان تحلیل عملکرد روشنفکران این دو کشور با بهره‌گیری از مفاهیم و چارچوب‌سازی‌های فکری- شناختی و انگیزشی که توسط نوزیک، اندرسون، اسنو و بنفورد ارائه شده‌است مدنظر قرار گرفته شده. این روشنفکران کوشیدند یک جماعت خیالی با عنوان ناسیونالیسم را به مثابه پدیده‌ای هویت‌ساز برای مردم و مشروعیت‌بخش برای دولت اقتدارگرا به منظور حفظ تمامیت ارضی معرفی نمایند. اما هریک ضمن برخورداری از مشابهت‌هایی مانند عرب‌ستیزی، غرب‌گرایی، آرمان‌گرایی و کثرت‌زدایی، وجوه خاص خود را پیدا نمود. بارزترین نکته آن است که در ترکیه وجه اسلام‌ستیزی و برتری نژادی این ایده غالب شد و در ایران باستان‌گرایی اهمیت یافت.نهادمندی در ترکیه قوی‌تر صورت پذیرفت و در ایران بیشتر از طریق تبلیغات به آن دامن‌ زده شد.

the role of elites in shaping the idea of nationalisma comparative study of iran and turkey

iranian and turkish intellectuals and rulers have representated nationalism as the most important element of identity in modern world, in different ways. this article intends to use the historical-comparative method to understand how nationalism was formulated in these two countries. thus, the analysis of the performance of intellectuals has considered by using concepts and diagnostic, prognostic and motivational frameworks, provided by nozick, anderson, snow and benford. these intellectuals sought to portray an imagined community called nationalism for the people and a legitimacy for the authoritarian state in order to preserve its territorial integrity. but each, while having similarities such as idealism, anti-arabism, westernism and pluralism, found its own aspects. the most obvious point is that though, in turkey, the anti-islamic and racial superiority prevailed, in iran, archaism became important.. also, religious discourse and its elites were not able to face the new world and formulate the appropriate frameworks. institutionalization was stronger in turkey, in iran, it was mostly promoted through propaganda.