تاثیر رسانه بر هویت ملی و هویت فرهنگی

اهمیت شناخت مولفه‎ها و شاخصه‎های هویت ملی برای کشوری مانند ایران، جهت یکپارچگی و انسجام، بسیار مهم است؛ چراکه هویت ملی مفهومی است که تلاش دارد تا تعارضات موجود در هویت‌های گروهی و قومی را به نوعی کاهش دهد و آن‎ها را ذیل یک هویت بالاتر؛ یعنی هویت ملی همگرا سازد. انسجام و اتحاد ملی، مستلزم اقتباس عناصر هویت ملی از عناصر مشترک هویت‌های قومی گوناگون در جامعه است. در غیر این‎صورت، عناصر هویت ملی برای هویت‌های قومی، نامانوس خواهد بود و در نتیجه، احساس تعهد و تعلق قومیت‎ها به آن کم خواهد شد. امروزه رسانه‎های جمعی، به‎منزلۀ شاهراه اطلاعاتی جوامع و نقش آن‎ها در فرهنگ و ابعاد گوناگون هویت انسانی، به‎ویژه هویت ملی، مورد توجه صاحب‎نظران و محققان علوم انسانی اجتماعی قرارگرفته است. در این ارتباط، رویکردها و رهیافت‎های نظری متفاوتی عرضه شده است. نظریۀ ارتباطات گلوله‎ای بر شکل‎گیری هویت بر مبنای رسانه‎ها تاکید کرده است. در برابر، برخی صاحب‎نظران به قدرت تحلیل اطلاعات و فرهنگ بهره‎وری از رسانه‏ها اشاره کرده‎اند. در این میان، برخی نیز با عرضۀ رویکرد تعادلی بر نقش دوگانه و متناقض رسانه‎ها در شکل‎دهی و فرسایش هویت ملی تاکید داشته‎اند. با توجه به موارد فوق، هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی نقش و تاثیر رسانه بر هویت‎بخشی ملی با استفاده از روش توصیفی تحلیلی است. برای رسیدن به این هدف، ابتدا به درک مطبوعات و رسانه، درک متاخر از هویت، چیستی هویت ملی و چیستی رسانه، ارتباط بین رسانه و فرهنگ پرداخته و در تحلیل اطلاعات، ارتباط رسانه و هویت ملی با رویکرد فرهنگی مورد بررسی قرارگرفته و در نهایت، به نتیجه‎گیری و پیشنهادها پرداخته می‎شود. نتایج پژوهش حاضر نشان می‎دهد که رابطۀ متقابل فرهنگ و رسانه ریشه در تاریخ حیات بشر دارد و می‌توان گفت؛ پیدایش رسانه همزاد جامعه بوده است. در طول تاریخ، انسان برای انتقال پیام خود، رسانه‌ها را به‎کار گرفته و فرهنگ خود را نیز همراه با آن گسترش داده است.