گمرک ایران و حقوق مالکیت فکری

حمایت از صاحبان ابداعات و خلاقیت‌های فکری که از آن به حقوق مالکیت فکری یاد می‌شود به‌عنوان یک ضرورت در زمینه‌های فناوری و هنری از 140 سال قبل شروع و با پیشرفت صنعت و توسعه تجارت به انواع و اشکال آن و خطرهایی که نقض این حقوق ایجاد می‌کند افزوده شد، به‌طوری‌که هم‌اکنون علاوه‌بر قوانین داخلی کشورها، یک سازمان بین‌المللی به نام سازمان جهانی مالکیت فکری (وایپو) (زیرمجموعه سازمان ملل متحد) با 24 کنوانسیون بین‌المللی تحت پوشش و یک موافقت‌نامه مهم بین‌المللی در چارچوب سازمان جهانی تجارت به نام موافقت‌نامه جنبه‌های تجاری مالکیت فکری برای تبیین موارد و اشکال و نیز مبارزه با نقض یا ناقضین این حقوق ایجاد شده است. این مقاله به‌صورت یک مطالعه توصیفی تهیه و با مراجعه به سایت‌های نشریه سازمان جهانی گمرک، سازمان جهانی مالکیت فکری، سازمان جهانی تجارت، پلیس بین‌المللی، قانون امور گمرکی (مصوب 1350) و تجربیات شخصی در طول دوره خدمت در گمرک مطالب استخراج و با هدف نشان دادن گستردگی بالای موضوع، دارا بودن جوانب مختلف و تبیین آن و ذکر ریوس مطالب برای آموزش و مطالعات تکمیلی، جمع‌بندی و پیشنهادهایی برای افزودن موادی به قانون امور گمرکی ارایه شده است. این مطالعه نشان می‌دهد گرچه کشور ما برای حمایت از حقوق مالکیت فکری قانون ثبت مارک تجاری و اختراعات را در سال 1310 و همچنین قانون حمایت از مولفین، مصنفین و حقوق هنرمندان را در سال 1349 به تصویب رسانید و علاوه‌بر آن در آذر ماه 1338 به کنوانسیون پاریس و در فروردین ماه 1381 به کنوانسیون سازمان جهانی مالکیت فکری ملحق شد، ولی عملاً بهای لازم برای مبارزه با این پدیده خطرناک به‌ویژه در قانون امور گمرکی با توجه به اینکه نقض این حقوق به‌ هنگام تردد کالا در مرزها و در گمرکات قابل تشخیص و اقدام لازم است، داده نشده و بنابراین بدون ورود به ماهیت کنوانسیون‌های مربوطه پیشنهادهایی ازنظر شکلی برای افزودن موادی به قانون امور گمرکی (با اقتباس از مدل قانونی نشریه سازمان جهانی گمرک) داده شد.