آثار تحریم‌های تجاری و مالی بر اقتصاد ایران: تجزیه‌وتحلیل تاریخی

تحریم اقتصادی، ابزاری برای نیل به اهداف سیاسی است. با پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال 1979 تاکنون آمریکا بارها از این ابزار علیه ایران استفاده کرده است. مقاله حاضر به بررسی تاثیرات تحریم‌های تجاری و مالی بر اقتصاد ایران در سال 2000 پرداخته است. نتایج حاکی از آن است که تحریم‌های آمریکا با وارد کردن خسارات اقتصادی به ایران تا حدودی موفقیت‌های اقتصادی را به همراه داشته است. تاثیرات تحریم‌های تجاری بر صادرات غیرنفتی ایران و واردات کالاهای سرمایه‌ای تاثیرات معنا‌دارتری نسبت به تحریم صادرات نفتی ایران داشته است. در کوتاه‌مدت به‌دلیل آنکه نفت کالایی مبادله‌ای است و بازار جهانی نفت هم گسترده و کاملاً رقابتی است، ایران قادر خواهد بود خریداران دیگری را برای نفت جست‌وجو کند. تحریم مالی تاثیر شدیدتری نسبت به تحریم تجاری دارد. به‌دلیل تحریم‌های مالی، ایران نرخ‌های بالاتری را برای اخذ وام پرداخت می‌کند و نرخ‌های بازدهی تضمینی بالاتری را برای سرمایه‌گذاری قراردادهای نفتی بای‌بک پیشنهاد می‌کند. در تحلیل نهایی با استفاده از روش مازاد رفاه مصرف‌کننده هزینه تحریم تجاری و مالی در ایران حدود 1/1 درصد تولید ناخالص داخلی ایران در سال برآورد شده است. در این حالت مشاهده شد که تحریم یک‌جانبه واردات نفت خام از ایران به‌دلیل ماهیت آن و همچنین رقابتی بودن بازار نفت بی‌تاثیر است. لذا می‌توان نتیجه گرفت که تحریم مالی همراه با تحریم صادرات برخی از کالاهای ایران می‌تواند وضعیت مشابهی با تحریم‌های کامل را فراهم کند و اگر تحریم‌ها هوشمندانه و با همکاری دیگر کشورها صورت پذیرد می‌تواند هزینه‌های اقتصادی و سیاسی بالایی را برای اقتصاد کشور به همراه داشته باشد.