طراحی الگوی ظرفیت خط مشی‌گذاری در مجلس شورای اسلامی

ظرفیت خط مشی‌ به توانایی توسعه «گزینه‌های خط مشی» برای دستیابی به اهداف عمومی اشاره دارد. خط مشی‌گذاری با قانونگذاری در تعامل تنگاتنگ است؛ از یک‌سو، خط مشی‌هایی در قالب لوایح و طرح‌ها به قانون تبدیل می‌شوند و از سوی دیگر، برخی از قوانین خود جنبه خط مشی دارند؛ بنابراین، هرچه ظرفیت خط مشی‌گذاری در مجلس تقویت شود، قانونگذاری نیز تقویت می‌شود. قراین و مسائلی همچون تورم قوانین، صف طولانی طرح‌ها و لوایح در کمیسیون‌ها و همچنین لزوم خط مشی‌پژوهی برای ایجاد قوانین پویا و مادر، وجود دارد که بر لزوم مطالعه ارتقای ظرفیت خط مشی‌گذاری در مجلس شورای اسلامی می‌افزاید. هدف از این پژوهش، طراحی الگو از طریق شناسایی عناصر تشکیل‌دهنده ظرفیت خط مشی‌گذاری و شناسایی روابط بین آنهاست. این پژوهش با رویکرد کیفی و استراتژی مطالعه موردی انجام شده است که در آن مجلس شورای اسلامی به ‌عنوان مورد مطالعه به ‌صورت عمیق و کیفی بررسی می‌شود. بررسی برخی از بیانات مقام معظم رهبری، مصاحبه‌های نمایندگان مجلس شورای اسلامی، خبرگان قانونگذاری و خط مشی‌گذاری، گزارش‌های کارشناسی و طرح‌ها و لوایح، ابزارهای گردآوری اطلاعات هستند؛ زیرا این پژوهش مبتنی‌بر چندروشی یا کثرت‌گرایی است. روش تحلیل داده‌ها براساس تحلیل مضمون است که سرانجام الگوی نهایی با چارچوب ورودی – پردازش - محصول - زمینه طراحی شده است. زیرساخت‌های ظرفیت‌سازی، غنی‌سازی ظرفیت خط مشی‌ها و ظرفیت خط مشی‌های ارتقا‌یافته و همچنین محیط حاکم بر ظرفیت خط مشی‌ها از عناصر شکل‌دهنده الگو هستند که توجه و عملیاتی‌سازی آنها به وضع قوانین مادر و تقویت کارویژه‌های مجلس شورای اسلامی منجر می‌شود.

designing a policy capacity framework in the iranian islamic consultative assembly (majlis)

policy capacity refers to the ability to develop “policy options” to achieve public goals. the policy has a close interaction with the legislation. on one hand, policies are converted to the law in bills and plans format, and on the other, some laws have policy aspects themselves. therefore, if the capacity of policymaking is strengthened in parliament, then the legislation will be strengthened. there are evidence and issues such as hyperlexis, a long line of bills and plans in committees, and the required research policy to create dynamic and constitutional rules and laws, increasing the requirement to study policymaking capacity promoting in parliament. the aim of this research is to develop a model through the identification of constituent elements of policymaking capacity and their relationships. this study was conducted utilizing a qualitative approach and case study strategy in which parliament, as a case study, is explored deeply and qualitatively. statements of the supreme leader, interviews with members of parliament, the legislative and policy experts, expert reports, and plans and bills were used as data collection tools because the study is based on multi-method or pluralism. the data analysis method was based on thematic analysis and eventually, the final model was developed with the cipp, context, input, process, and product, and framework. capacity-building infrastructures, policy capacity enrichment, and improved policy capacity, in addition to the environment governing the policy capacity, are among the model elements, whose attention and operationalizing lead to the issue of constitutional laws and the strengthening of the special functions of the islamic consultative assembly.