جاری‌سازی نوآوری اجتماعی در اسناد کلان سیاستی جهت ارتقای مشارکت اجتماعی در علم و فناوری (مطالعه موردی سند تحول راهبردی علم و فناوری)

به‌دلیل ناکارآمدی شیوه‌های مشارکت عموم در علم؛ گفتمان سیاست علمی معاصر در پی مدل‌های نوآورانه برای افزایش مشارکت عمومی و همکاری میان‌بخشی توسط دولت‌ها و مردم است و در این بین شیوه‌های مبتنی‌بر نوآوری اجتماعی می‌تواند به شیوه‌های جذاب‌تر، مشارکت شهروندان را افزایش دهد. بنابراین پژوهش حاضر به دنبال «جاری‌سازی نوآوری اجتماعی جهت افزایش مشارکت اجتماعی در سند تحول راهبردی علم و فناوری کشور» است که در سه مرحله مطالعاتی توصیف، چالش‌یابی و ارائه راهکار انجام می‌شود. ازاین‌رو ابتدا پس از مصاحبه با خبرگان و به‌کارگیری روش تحلیل مضمون و دلفی فازی، چارچوب مشارکت اجتماعی در علم و فناوری در متن اسناد بالادستی استخراج می‌شود. در مرحله دوم متن سند با توجه به چارچوب مستخرج و به‌کارگیری روش تحلیل محتوای کمّی ارزیابی می‌شود. در انتها نیز با پیمایش نظرهای خبرگان، راهکارهای مبتنی نوآوری اجتماعی برای رفع چالش‌ها شناسایی می‌شود. ابعاد ناظر بر سنجش مشارکت اجتماعی در اسناد بالادستی عبارتند از: اشاره مشارکت مستقیم به مشارکت اجتماعی، اشاره غیرمستقیم به مشارکت اجتماعی، اهدافی که به وسیله مشارکت اجتماعی پیگیری می‌شوند، ابزار تحقق مشارکت اجتماعی و ذی‌نفعان مشارکت اجتماعی. نتایج چالش‌یابی نشان داد به بسیاری از مولفه‌های مشارکت اجتماعی در علم و فناوری در این سند به اندازه‌ کافی توجه نشده است. در نهایت نیز 25 راهکار مبتنی‌بر نوآوری اجتماعی برای رفع چالش‌ها استخراج شد. براساس نتایج پژوهش حاضر یکی از اولویت‌های اصلی سند تحول راهبردی، باید ارتقای آگاهی افراد و در نتیجه مشارکت اجتماعی در علم و فناوری باشد که پژوهش‌های متعدد به نوآوری اجتماعی به‌عنوان یکی از راه‌های دستیابی این مهم اشاره می‌کنند. نقش نوآوری اجتماعی در این پژوهش این بود که از طریق ایجاد و تقویت راه‌های جدید فکر کردن در خصوص روابط و مشارکت، مشارکت اجتماعی در علم و فناوری را بهبود بخشد.

The Implementation of Social Innovations in Macro Policy Documents to Increase Social Participation in Science and Technology (Case Study of Strategic Transformation of Science and Technology Document)

Introduction: due to the inefficiency of social participation practices in science, contemporary science policy discourses seek innovative models to increase public participation and cooperation between governments and the public. This is because, socially innovative practices can increase citizen participation in a more appealing way. The present study aims to implement socially innovative practices to increase social participation in the Strategic Transformation of Science and Technology Article.Method: This research is carried out in three steps (description, challengefinding and solution presentation). First, after interviewing the experts and using the thematic analysis technique, the framework for social participation in science and technology in macro documents was extracted and then calibrated using Fuzzy Delphi to reach theoretical saturation. Subsequently, in the challengefinding phase, the text of the Strategic Transformation of Science and Technology Article was evaluated using the quantitative content analysis technique. In the third step, after reviewing the views of people familiar with social participation solutions in science and technology, a number of solutions were identified.Findings: The various components found in the evaluation of social participation in macro documents of science and technology, include: 1. direct reference to social participation, 2. indirect reference to social participation, 3. objectives pursued by social participation, 4. instruments for the realization of social participation and 5. tools used by stakeholder to encourage social participation. The results showed that social participation in science and technology were not adequately addressed in this document, and finally, according to research findings, 25 innovative social solutions were suggested to solve the challenges.Discussion: According to research results, one of the main priorities in science and technology programs should be the promotion of the individual’s awareness which in turn leads to social participation in science and technology. Several studies point out social innovation as one of the ways to achieve this.