ارائه مدل بومی اجرای سیاست‌های پیشگیری و کنترل آلودگی هوا در ایران (مورد مطالعه: شهر تهران)

سیاستگذاری برای کنترل آلودگی هوا در کشور با تصویب قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا در سال 1374 ابعاد جدیدی به خود گرفت و از آن سال تا‌کنون اقدامات مختلفی در راستای اجرای سیاست‌های کنترل آلودگی هوا در کشور انجام شده، اما همچنان نتایج مطلوبی حاصل نشده است. هدف از پژوهش حاضر طراحی الگوی بومی اجرای سیاست‌های پیشگیری و کنترل آلودگی هوا در ایران با استفاده از روش تحقیق آمیخته است. ازاین‌رو ابتدا در بخش کیفی پژوهش با استفاده از ابزار بررسی اسناد و مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته عمیق، اطلاعات لازم جمع‌آوری و با هدف استخراج عناصر و اجزای مدل، این اطلاعات بر‌اساس روش تحلیل مضمون در سه سطح توصیفی، تفسیری و کلان کد‌گذاری، طبقه‌بندی و تجزیه‌و‌تحلیل شد. جامعه تحقیق شامل تمامی مستندات و گزارش‌های رسمی (قوانین، مقررات، گزارش‌های اجرا و آسیب‌شناسی و گزارش‌های پشتیبان) و خبرگان مسلط به مباحث سیاستگذاری و نیز آلودگی هوا اعم از سیاستگذاران، مجریان و نخبگان دانشگاهی می‌شود. تحلیل داده‌های کیفی در فرایند کدگذاری منجر به ظهور 90 شاخص، 23 مولفه و 7 بُعد اصلی و ارائه شبکه مضامین و در نهایت مدل بومی اجرای سیاست‌های پیشگیری و کنترل آلودگی هوا (پکاه) در ایران شد. در بخش کمّی پژوهش نیز ابعاد مدل با استفاده از روش تحلیل سلسله‌‌مراتبی و بر‌اساس نظر نخبگان متخصص امر، اولویت‌بندی شده و ضرایب اهمیت هر یک از آنها به این شرح استخراج شد: «سیاستگذاری، 0.27»، «برنامه‌ریزی و بسیج منابع، 0.2»، «مدیریت و شبکه اجرا، 0.19»، «نظارت و ارزیابی، 0.13»، «ظرفیت‌های بومی، 0.09»، «ذی‌نفعان و گروه‌های هدف، 0.08» و «عوامل زمینه‌ای، 0.06».

Introducing a Native Model to Ensure the Implementation of Air Pollution Prevention and Control Policies in Iran; Study Case: Tehran

Outlining policies for air pollution control in the country began with the adoption of the law on how to prevent air pollution in 1995, and with the enactment of the Clean Air Law in 2017, it has entered a new phase. Despite the various measures taken to implement these policies, the desired results have not yet been achieved. The main reasons for this issue seem to be related to the implementation of such policies. Therefore, since there is a scientific vacuum present in this field, this study aims to design a native model to ensure the implementation of policies which prevent and control air pollution in Iran; this was done by using the Mixed Research Method. Therefore, during the qualitative part of this study, necessary information was collected by examining documents and semistructured indepth interviews. Then, in order to extract the elements and components of the model, this information was coded and analyzed using the Thematic Analysis Method at three levels: descriptive, interpretive and macro. The research community includes all official documents and reports and the views of policymakers, executives, and academic elites.Analysis of the qualitative data in the coding process led to the emergence of 90 indicators, 23 components and 7 main dimensions, which in turn presented a network of themes. Thus, a native model, which ensured the implementation of policies preventing and controlling air pollution in Iran, was obtained. In the quantitative part of this research, the dimensions of the model were prioritized using the Analytical Hierarchy Method and it was based on the opinion of elite experts. Their coefficients of importance were determined as follows: policymaking 0.27, planning and mobilization of resources 0.2, management and implementation network 0.19, monitoring and evaluation 0.13, native capacities 0.09, beneficiaries and target groups 0.8 and background factors 0.06.