مطالعه سنجشی فرار مالیاتی در مقررات کیفری ایران و کانادا

به‌منظور خروج از اقتصاد نفتی و تامین بودجه کل کشور، لزوم حراست و بهره‌مندی از درآمد مالیاتی بیش‌از‌پیش ضروری جلوه می‌کند؛ در این خصوص، فرار مالیاتی نه‌تنها در ایران بلکه در بیشتر کشورها مشمول جرم‌انگاری و واکنش کیفری شده است. با این وجود، راهبرد کیفری تنها در صورتی می‌تواند موثر واقع شود که به شیوه مناسبی انشا و اجرا شده باشد. قانونگذار ایران در اصلاحیه قانون مالیات‌های مستقیم در سال 1394، عملکرد بهتری را در مقایسه با مقررات پیشین از خود نشان داد اما رویکرد اتخاذی به‌گونه‌ای انشا نشد که راهبرد مقتدر و بازدارنده‌ای در قبال فرار مالیاتی شکل گیرد. ازاین‌رو، استفاده از مجازات مالی نامتناسب، عدم جرم‌انگاری شروع به فرار مالیاتی، عدم جرم‌انگاری صریح و مطلقِ تبانی به‌منظور ارتکاب فرار مالیاتی و تخصصی ‌نکردن مرحله تعقیب و تحقیق تنها بخشی از مهم‌ترین آسیب‌های نظام قانونگذاری ایران را در مواجهه با فرار مالیاتی تشکیل می‌دهند. در سوی دیگر، نظام قانونگذاری کانادا راهبرد کیفری بهتری را در ابعاد جرم‌انگاری، کیفرگذاری و تخصصی کردن فرایند کیفری به‌منظور مقابله با فرار مالیاتی اتخاذ کرده است. درمجموع، ارتقای سیاست تمکین مالیاتی در ایران مستلزم انجام اصلاحاتی در عرصه مقررات کیفری است که آن نیز جز با اتخاذ رویکردی متناسب و بازدارنده حاصل نمی‌شود. با این مراتب، در جستار حاضر قصد و تلاش بر آن است تا با اتکا به روش مطالعه توصیفی و تحلیلی، تبیین و سنجش مقررات کیفری ایران و کانادا در عرصه مبارزه با فرار مالیاتی در دستور کار قرار گیرد تا سرانجام از رهگذر مطالعات و بررسی‌های صورت‌ گرفته، راهبرد بازدارنده و مقتدری در قبال رفتار مذکور ترسیم و توصیه شود.

The Comparative Analysis of Tax Evasion in Iranian and Canadian Criminal Laws

In order to stop reliance on the oil economy and finance the yearly budget of the country, safeguarding tax revenues and benefitting from them are ever the more necessary. Tax evasion is thus criminalized not only in Iran but also in most countries. However, the criminal strategy can only be effective if it is properly developed and implemented. The amendment of the Direct Tax Law in 1394, brought about a better level of performance from Iranian legislators in comparison to their performance on previous regulations. Also, by expanding the criminal scope of tax evasion, more activities were categorized as tax evasion, but this approach was not formulated in a way that would act as a powerful and deterrent tax evasion strategy. Hence, the use of disproportionate financial penalties, the lack of legal consequences for those attempting to evade taxes, the lack of explicit and general legal consequences and penalties for conspiring to evade taxes, and the lack of specification of the prosecution and investigation stages are only part of the most important holes within the Iranian legislative system against tax evasion. On the other hand, the Canadian Legislative System has adopted a better criminal justice policy in aspects of criminalization, penalization, and specialization in criminal proceedings to counter tax evasion. Therefore, this paper intends and aims to draw up and recommend a preventative and effective tax evasion strategy by analyzing and comparing the penal rules of Iran and Canada.