بحران آب و مهاجرت بین استانی در ایران: کاربرد مدل پانل پویای تصادفی فضایی گشتاورهای تعمیم‌یافته دوربین

هدف اصلی این پژوهش ارزیابی تاثیر تغییرات منابع آب سطحی و استخراج منابع آب زیرزمینی بر خالص مهاجرت در 28 استان ایران در دوره زمانی 1395-1382 با استفاده از مدل پانل پویای تصادفی فضایی گشتاورهای تعمیم‌یافته دوربین با کاربرد ضرایب دو‌مرحله‌ای آرلانو -باور/ بوندل – باند است. نتایج برآورد مدل نشان می‌دهد استخراج منابع آب زیرزمینی تاثیر غیرخطی و آستانه‌ای بر مهاجرت بین‌استانی داشته است، بدین معنا که تا قبل از سطح آستانه سرانه 3343 مترمکعب، استخراج آب از طریق تقویت بخش کشاورزی تاثیر منفی بر مهاجرت داشته، اما پس از استخراج بی‌رویه منابع آب زیرزمینی و عبور از حد آستانه سرانه 3343 مترمکعب و افزایش احتمال بروز خطر خشکسالی و قحطی منابع آب زیرزمینی، این متغیر تاثیری مثبت بر خالص مهاجرت داشته است.به‌این‌ترتیب حد آستانه استخراج منابع آب زیرزمینی سرانه به میزان 3343 مترمکعب، زنگ خطری برای مهاجرت‌های گسترده بین‌استانی محسوب می‌شود. با‌این‌حال متغیر منابع آب سطحی تاثیر معنادار بر مهاجرت نداشته است که دلیل آن سهم بسیار ناچیز منابع آب سطحی در تامین آب در استان‌ها‌ست که نمی‌تواند انگیزه کافی برای مهاجرت باشد.

Water Crisis and InterProvincial Immigration in Iran: An Application of SGMMDPD Model

The main purpose of this study is to evaluate the effects of changes in surface water resources and extraction of groundwater resources on net migration in 28 Iranian provinces during the period of 20032016 using the SGMMDPD model with application of ArlanoBond/ BlundellBond twostage coefficients. The results of the model estimation have shown that the extraction of groundwater resources has a nonlinear and threshold effect on interprovincial migration, meaning that, before the threshold level per capita of 3343 cubic meters, the extraction of water through the strengthening of the agricultural sector has a negative effect on migration, but after extraction of groundwater resources abnormally and crossing the per capita threshold of 3343 cubic meters and increasing the probability of drought risk and famine of groundwater resources, this variable has a positive effect on net migration. Thus, the threshold for extracting groundwater resources per capita of 3,343 cubic meters is considered as a danger to widespread interprovincial emigration. Nevertheless, the variability of surface water resources has not a significant impact on migration which is due to the very limited contribution of surface water resources to supply water in the provinces which cannot be a sufficient incentive for immigration.