تبیین جامعه‌شناختی قانون‌گریزی در بین شهروندان ایرانی (فرا تحلیل پژوهش‌های موجود)

قانون وظیفه کنترل و نظارت بر کنش شهروندان در تعامل اجتماعی را بر عهده دارد و دارای دو پایه مهم سنت و هنجار است. قانون‌ها متناسب با نظام جغرافیایی و خرده‌فرهنگ‌های اجتماع، فرق می‌کنند. گریز از قانون و تخطی از هنجارهای قانونی در اکثر فرهنگ‌ها وجود داشته و تنها تفاوت آن‌ها در کم و کیف عبور از قانون است. پژوهش فعلی قصد دارد به این پرسش پاسخ دهد که علل مهم گریز از قانون در بین شهروندان ایرانی کدام بوده و چرا تمایل به عبور از قانون در بین شهروندان وجود دارد؟سازوکار اجرای پژوهش فراتحلیل است. هدف این روش، انسجام‌بخشی، مرور نظام‌مند و یکدست‌سازی مطالعات صورت گرفته در یک حوزه معین پژوهشی است. جامعه آماری آن هجده پژوهش که دوازده نمونه سند پژوهشی با هدف ترکیب و شناسایی میزان تاثیر آن انتخاب شدند. یافته‌های تحلیلی پژوهش حاکی از این است که قانون‌گریزی به‌عنوان متغیر وابسته، تاثیرپذیر از متغیرهای فردگرایی (388)، سرمایه‌ای (407)، سیاسی (310)، فرهنگی (0.398)، قانونی (0.346)، کنترلی (0.322)، آنومی‌بی‌هنجاری (0.526) و جمعیتی (0.268) بوده و در مجموع متغیرهای فوق توانسته‌اند 0.233 =effect size  و  7.166 = z   و  0.000= sig از قانون‌گریزی را تبیین نمایند. تخطی از قانون یک مسئله مهم اجتماعی در جامعه محسوب می‌شود و برحسب نتایج پژوهش، بشدت از عوامل سرمایه‌ای (اجتماعی، فرهنگی و سیاسی) و وضعیت کنترل اجتماعی تاثیر می‌پذیرد. به این معنی با افزایش میزان عوامل سرمایه‌ای و تقویت نظام کنترلی (رسمی و غیررسمی)، می‌توان میزان قانون‌گرایی در سطح کلان، میانه و خرد را افزایش داد.

Sociological Explanation of Lawbreaking among Iranian Citizens: A MetaAnalysis Approach

The law has been responsible for controlling and monitoring the citizen actions in social interaction, as well as it has two important pillars of norm and tradition. Regarding geographical system and subcultures of the community, the laws vary. Flouting the law and violation of legal norms have existed in most cultures but the quality and quantity of violations have been made all differences. The present study aims to answer the following questions: 1) what are the main causes of flouting the law among Iranian citizens? 2) why is there a tendency to flout the law among citizens?This research has been conducted based on the quantitative metaanalysis. The objective of this method is to integrate, systematically review and harmonize studies in the framework of the same research field. The statistical population consists 18 studies that 12 samples of the research documents were selected with the aim of composition and identification of its effect size.The findings shows that lawbreaking as a dependent variables influenced by some variables such as individualism (0.388), Capital (0.407), Political (0.310), Cultural (0.398), Legal (0.346), Control (0.322), Anomie (0.526) and population (0.268). In sum, statistically speaking, the abovementioned variables demonstrate lawbreaking as follow: (Z =7.166, sig= 0.000) (Effect size=0.233).lawbreaking is one of the most important social issues in the society. According to the results, it is strongly influenced by capital (social, cultural and political) factors as well as social control status. That is, the extent of legislation can be increased at the macro, middle and micro levels by increasing the amount of capital factors as well as strengthening the controlling system (formal and informal).