طراحی الگوی چالش‌های تدوین سیاستگذاری فضایی مناطق روستایی کشور

در سال‌‌های اخیر سیاستگذاری روستایی دچار تغییرات اساسی شده و از‌آنجاکه این سیاستگذاری‌‌ها عمدتاً در قالب توسعه پایدار و با دیدگاه سرزمینی مطالعه می‌شود، پوشش همگانی همه بخش‌ها را مورد توجه قرار می‌دهد. در ایران، نبود دیدگاه کل‌نگر در فرایند سیاستگذاری کشور سبب شد تا بخش‌های مختلف در روستاها هر‌یک به‌صورت جزیره‌ای عمل کنند و به اصل مکمل بودن مکان‌ها توجه چندانی نشود. هدف این مقاله، طراحی الگوی چالش‌های تدوین سیاستگذاری فضایی مناطق روستایی کشور و ارائه راهکارهای مناسب است. در این پژوهش از نظریه داده‌بنیاد برای استخراج و تحلیل داده‌ها در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی استفاده شد. برای دستیابی به اشباع‌نظری، با بهره‌گیری از نمونه‌گیری نظری و روش گلوله‌برفی، نظر 14 نفر از نخبگان (افراد صاحب‌منصب در دستگاه‌های متولی توسعه روستایی) با مصاحبه نیمه‌ساختاریافته و به‌صورت انفرادی کسب شد. بر این اساس، «سیاستگذاری بخشی، متمرکز و بالا به پایین» طبقه‌محوری شناسایی شد. نتایج نشان داد ضعف بنیان‌های اندیشه‌ای و نظری سیاستگذاری روستایی در ایران مهم‌ترین عامل در پیدایش، قوام و دوام سیاستگذاری متمرکز، بخشی و بالا به پایین عمل کرده‌ است. در‌عین‌حال سیاست‌های تدوین شده از منظر نهادی و سرزمینی یکپارچه نیستند و همچنین، فرایند تدوین و اجرای برنامه‌های توسعه روستایی منسجم و متصل نبوده و بازخورد مناسب شکل نمی‌گیرد. از‌این‌رو می‌توان گفت در وضعیت کنونی توجه به سیاستگذاری یکپارچه بخشی فضایی ضرورت دارد. این ضرورت باید با توجه به تمرکززدایی اداری فضایی و سیاستگذاری یکپارچه سرزمینی فراهم شود که پیامد آن کاهش نسبی بخشی‌نگری و توجه به سیاست‌های فضایی در نظام سیاستگذاری و برنامه‌ریزی کشور است.

Designing a Pattern for Challenges of Spatial Policymaking Formulation in Iran’s Rural Regions

In recent years, rural policy has undergone fundamental changes and is mainly studied in the form of sustainable development with a territorial perspective, where the coverage of all sectors is considered by the territorial perspective. In Iran, the lack of a holistic point of view in the policy making process has led to different parts of villages to operate as an island basis and not pay attention to the principle of completeness of places. The purpose of this paper is to design a pattern for the challenges of spatial policymaking formulation in rural regions of the country and provide appropriate strategies. Grounded theory is used to extract and analyzing data in three coding staged including open coding, axial coding and selective coding used for data analysis. To achieve the theoretical saturation, the theoretical sampling and snowball method are used for obtaining the opinions of 14 elites (individuals in the rural development trustee systems) through semistructured and individual interviews. Accordingly, "sectoral, centralized and topdown policy making" was identified as a central category. The results showed that the weakness of the conceptual and theoretical foundations of rural policymaking in Iran has been the most important factor in the emergence, consistency and durability of centralized, partial and topdown policy making. At the same time, the policies formulated are not integrated from institutional and territorial perspective, and on the other hand, the process of formulating and implementing rural development programs is not coherent and does not provide adequate feedback. It can be said, therefore, that in the current context, attention should be paid to integrated sectoral spatial policymaking. This necessity should be provided with a view to bureaucratic spatial decentralization and integrated territorial policymaking, which will result in a relative reduction of partiality and attention to spatial policies in the country’s policymaking and planning system.