گونه شناسی تحریم‌های بین‌المللی اعمال‌شده علیه جمهوری اسلامی ایران(1395-1358)

در نظام بین‌الملل کنونی، تحریم ابزاری است که در راستای کنترل یا تغییر سیاست‌های بازیگران چالشگر، از آن مکرراً استفاده می‌شود. در دهه‌های اخیر مهم‌ترین عاملی که باعث اعمال تحریم‌ علیه ایران شده، وقوع انقلاب اسلامی و تقابل با غرب و هژمونی‌ آمریکا و همچنین برنامه هسته‌ای ایران بوده است که نگاه مجامع بین‌المللی را بخصوص از دهه گذشته متوجه خود ساخته‌ است. هدف اصلی این مقاله بررسی و ارائۀ تحلیل دقیق‌تری از تحریم‌های بین‌المللی اعمال‌شده علیه جمهوری اسلامی ایران و ارائۀ یک الگوی گونه شناختی از آن است. نتایج و خروجی حاصل از این گونه شناسی می‌تواند برای مقابله بهتر با نظام تحریم‌ها و تهدیدهای ناشی از آن موثر واقع شود. پرسش محوری این پژوهش آن است که تحریم‌های اعمال‌شده علیه ایران در بازۀ سال‌های 1358 تا 1395 از چه جهاتی قابل دسته‌بندی هستند و هر عنوان تحریمی در چارچوب کدام گونه قابل‌تحلیل است؟ فرضیۀ پژوهش نیز چنین خواهد بود که تحریم‌هایی که علیه ایران وضع‌شده‌اند، از حیث مرجع صدور، حوزۀ موضوعی، علت غایی، شدت، سطح، نوع هدف و الزام‌آور بودن یا نبودن قابل‌تفکیک هستند؛ که به مصادیق این موارد با بهره‌گیری از معیارها و الگوهای تفکیک انواع گونه‌ها پرداخته‌شده است. شناخت گونه‌های تحریم‌ها و مفاد هر یک نیازمند اطلاع از چیستی هر تحریم و جای دادن آن در هر دسته مستلزم پاسخ به چرایی‌ها است؛ لذا روش پژوهش توصیفیتحلیلی است. متناسب با روش پژوهش، شیوه گردآوری اطلاعات در این پژوهش اسنادی و کتابخانه‌ای می‌باشد. از یافته‌های قابل‌توجه این پژوهش آن است که ازنظر حوزۀ موضوعی تحریم‌ها، بخش انرژی ایران مواجه با بیشترین میزان تحریم‌های ایالات‌متحده و اتحادیۀ اروپا بوده است.

The Assessment of Different Types of International Sanctions Imposed against the Islamic Republic of Iran (19792016)

In the current international system, sanction is considered as a tool which is frequently used to control or change policies of challenging actors. In recent decades, the most important factor which is led to the imposition of sanctions against Iran has been the occurrence of the Islamic Revolution and the confrontation with the West particularly, the United States’ hegemony as well as the nuclear program, which has attracted Int’l Organizations’ attention especially since the last decade. The paper aims to analyze serious sanctions against the Islamic Republic of Iran as well as present their typological pattern. Results of this typology can be more effective on tackling the sanctions system as well as major threats posed by it. The main question which is raised is that how these sanctions can be categorized and analyzed? Also, the hypothesis will be that the sanctions imposed against Iran can be distinguished by means of their issuance authority,  subject area, ultimate cause, intensity, level, target type, and whether being mandatory or not. Moreover, their examples have been shown through using separation patterns (of different types of sanctions) as well as using criteria. Understanding different types of sanctions as well as their provisions requires having necessary information about the nature of sanctions as well as putting them in each category needs a response to the causes. Hence, the descriptiveanalytic research method is used through document analysis as well as library data gathering. One of the remarkable findings of this survey is that the highest level of US and EU sanctions have been imposed against Iranian energy sector.