امکان سنجی تحقق حاکمیت جریان لیبرالسکولار به جای حاکمیت آل سعود در عربستان

سه مولفه‌ اقتصاد نفت‌پایه،بافت قبیله‌ای جامعه،دین یا همان مذهب وهابی در نیم قرن گذشته همواره قوام بخش مشروعیت دولت فعلی عربستان بوده است که با حمایت‌های بین‌المللی و منطقه‌ای و عدم حضور نیروهای تحول‌خواه تحکیم می‌شود.دگرگونی در هرکدام از این مولفه‌ها می‌تواند به صورت دیالکتیکی موجب تغییراتی در دولت و جامعه عربستان شود.سوال ما در این مقاله این است که آیا ساختار جامعه‌گانی و اقتصادی عربستان مستعد جای‌گزینی حاکمیت آل سعود با جریان سکولارلیبرال است؟نظریه رانتیریسم متاخر با نقد نسل اول نظریه دولت رانتیر نشان می‌دهد که بر اثر فشار جامعه با دلایلی مانند،رشد جمعیت،رواج‌ اسلام‌گرایی سیاسی،موج بیکاری،جهانی شدن،بلوغ دولتی و پیشرفت تکنولوژی و آزادی تجارت و سرمایه... جامعه به وضعیتی می‌رسد که دولت مجبور به تغییراتی می‌شود.از سوی دیگر اکثریت جوان تحصیل‌کرده عربستان که از طریق شبکه‌های اجتماعی و پیشرفت‌های تکنولوژیک با دنیای مدرن در ارتباط هستند دیگر همانند گذشته وابستگی هویتی و حمایتی به نظام قبیلگی را ندارند و مضاف بر این،همین نظام قبیله‌ای تضعیف شده نیز در ائتلاف شکننده‌ای با آل سعود به سر می‌برند.علاوه بر اینکه به دلایل مشابه نقش دین در جامعه عربستان کمرنگ شده است،شیعیان(دوازده امامی،اسماعیلیه و زیدیه) سنی‌های غیر وهابی و جمعیت بزرگ خارجی‌های عربستان مشروعیت وهابیت را زیر سوال برده‌اند.در این مقاله با بررسی مولفه‌های سه گانه فوق الذکر در چارچوب نظری رانتیریسم متاخر نشان می‌دهیم که در کشور عربستان جریان سکولارلیبرال می‌توانند جای‌گزین حاکمیت فعلی شوند و این مورد حمایت و قبول جامعه جهانی قرار خواهد گرفت.

Investigating the possibility of Secular liberal sovereignty instead of Al_Saud in Saudi Arabia

Oil basic economy, tribe texture of society, religion or the same Wahhabi religion are three components that have always consolidated the legitimacy of Saudi Arabia’s current state in the last half century that is (has) solidified by the international and regional supports and lack of evolutionary forces too. Transformation in any of these components, dialectically can lead to changes in Saud Arabia’s state and society. The question of this article is: Is the Saudi Arabia social and economic structure prepared to replacement of Secular liberal sovereignty instead of Al_Saud in Saudi Arabia? Late Rentiers’ Theory with critique of first phase of Rentier state theory show that due to pressure of society by same reasons: population growth, prevalence of Islamism, wave of unemployment, globalization, state maturity, technological progress, freedom of trade and capital …society has reached to the situation that state is forced to changes. In the other hand, majority of Saudi Arabia’s educated young through social media and technological progress have linked with modern world who have not identified and supportive dependency to the tribal system same as in the past, and in addition the same weakened tribal system is also in fragile coalition with Al Saud. Besides to the same reasons, the role of religion in Saudi Arabia’s society is diminished, Shias (twelve, Ismaili, Zaidi) non ـ Wahhabi Sonnies and large population of Saudi Arabia’s foreigners have questioned the legitimacy of Wahhabism. This article attempts to study tribal components mentioned in the theoretical framework of Late Rentierism which shows that in Saudi Arabia, Secular ـ Liberal’s trend can replace the existing sovereignty and this could be accepted and protracted by the international society.