مدارای سیاسی- اجتماعی در ایران معاصر چشم‌اندازی نظری به آسیب‌شناسی مفهومی و انضمامی

مدارا، در طول زمان، و به‌ویژه از هنگام جنگ‌های مذهبی قرن‌های 16 و 17 میلادی در اروپا، یکی از سوژه‌های مهم و نیز چالش‌ برانگیز فلسفه، سیاست و مذهب بوده است. مدارا با سایر مولفه‌های جامعه‌ی مدرن همچون دموکراسی، جامعه مدنی، آزادی و حقوق بشر پیوندی تنگاتنگ داشته و هم‌اکنون به بخش گسست‌ ناپذیر از آنها بدل شده است. اما با وجود اقبال عمومی و آکادمیک به مفهوم مدارا، به‌ویژه در دهه‌های پایانی قرن بیستم و آغاز قرن بیست‌ویکم، هنوز این مفهوم به لحاظ مفهومی تااندازه‌ای عقب‌مانده و توسعه‌نیافته است. تا جایی‌که ابهامات و عدم‌توافق گسترده‌ای حول ابعاد مفهومی و نیز سطح سیاسی، مذهبی و اخلاقی مدارا وجود دارد. این پژوهش که به روش تحلیلی-تطبیقی انجام شده است، بعد از گذر کوتاهی به تبارشناسی لغوی و ایضاح مفهومی، به ارائه‌ تعریف و طبقه‌بندی جامعی از مدارا پرداخته و در ادامه کاستی‌ها و ابهامات مدارا را در ایران معاصر برجسته ساخته است. در این راستا، پژوهش حاضر به سردرگمی نظریعملی مدارا در بافتار سیاسی و اجتماعی ایران معاصر می‌پردازد، و این چشم‌انداز اساسی را مطرح می‌کند که ابهام معنایی مدارا به‌طرزی ناگزیر به سردرگمی عملی در قبال آن انجامیده است.

Socialpolitical Tolerance in Contemporary IranTheoretical perspective on conceptual and specific pathology

Abstract: Tolerance, through time, especially since the times of religious wars of the 17th and 18th century, has been one of the most important and challenging philosophical, political and religious issues. Tolerance is intertwined with other components of modern life such as democracy, civil society, and freedom of speech, and it has become an inseparable part of it. Regardless of public and academic interest in this subject, however, tolerance is still an underdeveloped subjectwhen it comes to its definition and typography. This research was conducted with a comparativeanalytical approach, and, after a brief discussion of its terminology, offers a comprehensive exploration of tolerance. In this article, according to different eras of thinking and religion, a new compartmentalization for tolerance is offered. Furthermore, this article examines the vague status of tolerance in political and social context of Iranian society, and, consequently, puts forth the claim that this ambivalence in the definition of tolerance leads to scientific impreciseness in its application.