از تراژدی تعذیب تا کمدی اصلاح؛ اراده قدرت و وجدان جمعی

از آغاز سده هجدهم تاکنون، اخلاق تنبیهی غرب دو دوره کاملاً متمایز را تجربه کرده است: نخست خشونت تعذیب و سپس عصر اقتصاد تنبیه. در قلمرو تنبیه مبتنی‌بر خشونت، مجازات بیش از هر چیز همانند تراژدی هولناکی بود که رسالت نابود کردن جرم را در برابر نگاه‌های نظاره‌گر تعذیب برعهده داشت. در مقابل، قلمروی اقتصاد تنبیه عرصه دگرگونی مفاهیم تنبیهی است. بزهکاری که در سکوی مجازات باید متحمل وحشیانه‌ترین رنج‌ها می‌شد تا پیام قدرت را به وجدان جمعی مخابره کند، جای خود را به شخصیتی داد که علاوه‌بر حق ارتکاب جرم از حق درمان و اصلاح نیز برخوردار بود. گذار از تراژدی تعذیب به سیاست اصلاح و درمان اغلب به‌منزله تلاشی برای کاهش میزان ارتکاب جرم از طریق دگرگونی در شخصیت اخلاقی بزهکاران پنداشته شده است. بااین‌حال، شواهدی وجود دارد که به اثبات می‌رسانند این جلوه از اخلاق تنبیهی برخلاف ادعا، توانایی رسوخ به جغرافیای هویت بزهکار و دگرگونی در گزاره‌های اخلاقی وی را ندارد. در مقابل، می‌توان ادعا کرد که تولد و نیز تداوم حیات نهادهای اقامت اجباری نه به‌واسطه خصوصیت اصلاح‌گر آنها، بلکه به‌علت کارکردهای پیچیده و پنهانی است که عموماً در مطالعات حقوقی و جرم‌شناختی نادیده انگاشته می‌شوند. از آن گذشته، برخلاف تصور شماری از اندیشمندان نظیر فوکو، دگرگونی‌های پیوسته در رویه‌های عملی کیفری را نمی‌توان تنها از زاویه تحولات ساختاری قدرت بررسی کرد؛ بلکه در این فرایند باید نقشی نیز برای اراده وجدان جمعی قائل شد.