فراتحلیل مطالعات توانمندسازی اقتصادی زنان و دلالت‌‌‌های فرهنگی-اجتماعی آن در ایران

مسالۀ توانمندسازی زنان یکی از اساسی‌ترین مباحث جوامع معاصر است که پیوند اجتناب‌ناپذیری با امر توسعۀ آنها دارد. در کشور ما نیز به طور مشخص از برنامۀ چهارم توسعه، توانمندسازی زنان در زمره سیاست‌های کلان و اجرایی قرار گرفته است. پیرو این امر، پژوهش‌های متعددی در حوزه‌های مختلف تلاش داشته‌اند مسالۀ توانمندسازی زنان در کشور را مورد ارزیابی و سنجش قرار دهند. هدف پژوهش حاضر فراتحلیل مطالعات صورت‌گرفته در حوزۀ توانمندسازی اقتصادی زنان است تا تصویری جامع از یافته‌ها و مشخصات مطالعات به دست آمده ارائه کند. انتخاب روش فراتحلیل کیفی، از این جهت است که امکان ارزیابی و مرور مطالعات را در دو بخش مشخصات صوری و ساختاری و نیز یافته‌های محتوایی فراهم می‌کند. مجموع مطالعاتی که بررسی شده است، 70 مورد است و شامل انواع مقالات و پایان‌نامه‌ها بوده‌اند که دو کلید واژۀ توانمندسازی اقتصادی و زنان را در اشتراک داشته‌اند. طیفی از پایگاه‌های داده‌ای مجازی مانند نورمگز و پایگاه علوم انسانی تا کتابخانه‌های دانشگاه‌های معتبر کشور، منبع جمع‌آوری داده‌ها بوده‌اند. نتایج نشان می‌دهد از نیمۀ دهۀ 90 شمسی به این سو، با فراوانی قابل ملاحظه‌ای از مطالعات این حوزه مواجه بوده‌ایم که با پراکندگی رشته‌ای همراه بوده است و رشته‌های حوزۀ کشاورزی به همراه علوم اجتماعی پیشتاز آنها هستند. روش‌های مورد استفاده به طور عمده، کمی و مبتنی بر پرسشنامه‌های بزرگ مقیاس هستند. نتایج یافته‌های توصیفی نشان می‌دهد که توانمندسازی اقتصادی، مقدمه‌ای برای شروع توسعه است. سیاست‌های اجرایی این حوزه به طور عمده، مقطعی، در راستای حمایت‌های غیرعاملیتی (وابسته‌ساز) و بدون توجه کافی به خاص‌بودگی‌ها و مختصات متفاوت زمینه‌های آن اعمال شده‌اند و نیاز به تمرکز بر نیازهای متفاوت زنان، هنجارهای جنسیتی و فرهنگی و زیرساخت‌های هر منطقه در راستای سیاست‌گذاری متناسب با آن وجود دارد.

meta-analysis of women's economic empowerment studies and the social-cultural implications in iran

the issue of women’s empowerment is one of the most fundamental issues of contemporary societies, which has an inevitable link with their development. in iran, in the fourth development program, women’s empowerment was included among macro and executive policies. to that extend, many researches in different fields have tried to evaluate and measure the issue of women’s empowerment in the country. the aim of the current research is to meta-analyze the studies conducted in the field of women’s economic empowerment to provide a comprehensive picture of the findings and characteristics of the obtained studies. qualitative meta-analysis method provides the possibility of evaluating and reviewing studies in two parts, formal and structural characteristics as well as content findings. a total of 70 reviewed studies including various articles and theses shared the two keywords of economic empowerment and women. a range of virtual databases such as normagz and humanities database to the libraries of prestigious universities of the country are the source of data collection. results show since mid-1990s, we have faced a considerable number of studies in this field. the applied methods are mostly quantitative and based on large-scale questionnaires. the results of the descriptive findings show that the executive policies of this field are mainly partial, in line with non-functional support (dependent) and without enough attention on the specificities and different coordinates of its fields, and there is a need to focus on the different needs of women, gender and cultural norms, and the infrastructure of each region.