قضایی‌شدن سامان دهی بی‌خانمانی در ایران: مطالعۀ موردی سامانسراهای اسلام‌شهر و لویزان

مقالۀ حاضر در پی بررسی فرایندهای اجرایی ساماندهی بی‌خانمان‌ها در سامانسراها و تاثیر قوانین بالادستی بر ماهیت این فرایندها و پیامدهای آنها است. پژوهش حاضر می‌کوشد نشان دهد که چگونه ذیل مصوبۀ سال 1378 شورای عالی اداری، بی‌خانمانی جرم‌انگاری شده، درنتیجه فرایند ساماندهی بی‌خانمانی در سامانسراها، قضایی شده و پیامدهای این قضایی‌شدن چه بوده است. به‌منظور دستیابی به این اهداف، از هر دو روش‌های کمی و کیفی استفاده شده است. مصوبۀ شورای عالی اداری و پروندۀ مددجویان سامانسراها تحلیل شده‌اند؛ همچنین با مددجویان سامانسرای لویزان، مصاحبه شده است و پرسش‌نامه نیز تکمیل شده و با کارکنان هر دو مرکز نیز، مصاحبه‌هایی صورت گرفته است. تحلیل مصوبۀ شورای عالی قضایی حاکی از جرم‌انگاری بی‌خانمانی در این مصوبه است و بررسی داده‌های به‌دست‌آمده از تحلیل پرونده‌ها و مصاحبه‌های صورت‌گرفته با مددجویان و کارکنان مراکز و مشاهدات صورت ‌گرفته، حاکی از قضایی‌شدن فرایند ساماندهی بی‌خانمان‌ها در ادامۀ جرم‌انگاری بی‌خانمانی در مصوبه شورای عالی اداری است. قضایی‌شدن فرایند باعث به حاشیه رفتن جنبه‌های حمایتی مراکز مذکور شده و آن‌ها بیش از آنکه هویت حمایتی داشته باشند، ناخواسته هویت تنبیهی پیدا کرده‌اند و این امر موجب نارضایتی کارکنان و مددجویان شده است. ازاین‌رو ایجاد قوانینی جدید با هدف ساماندهی بی‌خانمانی ضروری به نظر می‌رسد.

judicialization of response to homelessness in iran: case of islamshahr and lavizan shelters

the purpose of the present article is to show that, under the 603/70 enactment of the supreme administrative council in 1999, the process of responding to homelessness has become judicialized, and to trace the causes and consequences of this judicialization. both qualitative and quantitative methods are used to achieve these goals. the enac. and some cases of the clients of the two centers established under the enac. have been analyzed; also, the clients of one of the centers were interviewed and a questionnaire was completed. the staff of both centers were also interviewed. findings explain the way in which the process of responding to homelessness, has been judicialized under the enac. almost all decisions depend on a special judge’s approval and decree. the roots of this judicialization, at first place, goes back to the enac. it is centered around a criminalizing attitude to behaviors that are usually associated with homelessness, namely vagrancy and panhandling. the following judicialization of the process has resulted in that the centers to find a punitive and semi-jail identity rather than a supportive one, causing dissatisfaction of staff and clients, in the way that, the clients wish to be released from therefore, it is necessary to formulate new laws and procedures in the aim of responding to homelessness effectively.