نواندیشی دینی در پرتو بازنگری در سنّت با رویکرد تحلیل انتقادی گفتمان مورد پژوهی: اندیشه‌های محمود اَبُو رَیَّهَ (1889- 1970)

در این جستار  کوشش بر آن است اندیشه‌ها و آراء نواندیشانۀ محمود اَبورَیّه در نقد حدیث و راویان حدیث در میان اهل سنّت، همچون کنشی اجتماعی که زیر تاثیر زمینه‌های سیاسی اجتماعی و آراء اندیشمندان گذشته شکل گرفته و موجب واکنش  پَسینیان شده، با رویکرد تحلیل انتقادی گفتمان گزارش شود. برای دستیابی به این هدف، علاوه بر زمینه‌های اجتماعی تاثیرگذار بر پدید آمدن نظریات نواندیشانه در مصر، آثار محمود اَبورَیّه و اندیشمندانی که مورد توجه او و پیشتاز او در نقدالحدیث بوده‌اند، بررسی و اشتراکات و تفاوت‌های آنان و تاثیراتی که ابوریّه از گذشتگان خود برگرفته نمایانده شده است. همچنین واکنش‌های مخالفان و موافقان اَبورَیّه، اعم از شیعه و سنی مورد توجه قرار گرفته است. از سه شیوۀ تحلیل انتقادی گفتمان، در این جستار، شیوۀ تبیین (explanation) به کار گرفته شده تا گفتمان اَبورَیّه، به‌عنوان یک کنش و واکنش اجتماعی نواندیشانه-با تمرکز بر جایگاه حدیث و نقد اعتبار آن- به تصویر در آید و واکنش‌هایی که برانگیخته است، گزارش گردد و نشان داده شود که چگونه کنش و واکنش اجتماعی در باورهای معرفتی اثرگذار است. 

critical discourse analysis in islamic intellectual and revision of sunnah: case of mahmud abu rayyah

this paper attempts to report the intellectual of mahmoud abu rayyah in criticism of ḥadīth and ḥadīth’s narrators, among sunni muslims as a social action which was formed under the influence of sociopolitical phenomena and the views of former thinkers; and caused reactions amongst posterities. the method used is ’critical analysis of discourse’. to achieve this goal, beside the social background which was caused by modern intellectualism in egypt, the works of abu rayyah and his masters in criticism of ḥadīth, have been surveyed and their similarities and differences have been tracked. also, the reaction of his conformists and dissidents among the sunni and shia scholars has been reported.