ارزیابی پایداری توسعه اجتماعی در دوره شاه عباس اول صفوی

هدف اصلی این نوشتار ارزیابی تحولات ایران در دوره شاه عباس اول صفوی با معیارهای توسعه پایدار است. این پژوهش یک موردکاوی تاریخی با رویکرد تحلیلی تفسیری و با هدف توسعه‌ای است که داده‌های کیفی آن با بررسی اسنادی و گردآوری میدانی داده‌اندوزی شده‌اند. برای ارزیابی تحولات این دوره از چارچوب ارکان سه‌گانه (tbl) بهره‌گیری نموده‌ایم. برپایه یافته‌های این پژوهش شاه عباس اول با اجرای سیاست‌های مدیریتی در حوزه‌های اجتماعی (برقراری امنیت در کشور، رواداری سیاسی و دوری از تعصبات مذهبی و قومی، حمایت قانونی از اقلیت‌ها، فضیلت‌سالاری در دستگاه اداری و...)، زیست‌محیطی (نظارت جدی بر سامانه‌های آب‌رسانی، شهرسازی هماهنگ با طبیعت، تبدیل اقتصاد وابسته به کشاورزی به اقتصاد تجارت‌محور و...) و نیز اقتصادی (حمایت از صنعتگران و بازرگانان، بازسازی و ایمن‌سازی شبکه راه‌های ارتباطی، ایجاد امنیت اقتصادی و...) توانست کشور را به توسعه‌ای پایدار برساند که آرامش و ثبات نسبی را در ایران تا چهار دهه پس از مرگ وی برقرار ساخت. با این وجود، کنار نهادن سنت اجدادی سپردن شاهزادگان به سران عشایر برای مشق حکومت را می‌توان بذر انحطاط صفویان دانست که سبب شد تحولات بنیان‌نهاده‌شده توسط شاه عباس اول در دوره جانشینانش تداوم نیابد.

Assessing the Sustainability of Social Development, During the Period of Shah Abbas I Safavid

Due to various continuing social, environmental, and economic challenges facing contemporary Iran, striving for sustainable development is our first serious and undeniable national need; and achieving sustainable development depends on our effort to recount the historical experiences. The main purpose is to measure the Sustainability of development during the period of Shah Abbas I Safavid. This study is historical research with an analytic approach. The authors have used the TBL framework to evaluate the success rate of Shah Abbas I. Based on the results obtained in this paper, the strengths of his management strategies can be categorized in three sections, as follows: social (securing the country, avoiding religious and ethnic prejudices, legal protection of minorities, etc.), environmental (successful management of water resources, water sensitive urban design, transferring economic orientation from agriculture to trade, etc.) and also economic (permanent support for craftsmen and traders, reconstruction and securing the roads network, creating economic security, etc.). By implementing these management policies, he succeeded in achieving sustainable development, that its benefits continued until four decades after his death. Learning from historical experiences, like what was discussed in this article, can be a path out of the current situation.