بازتاب مشارکت اجتماعی در گلستان سعدی

ازرویکردهای نوین جامعه شناسی »سرمایه ی اجتماعی « است. در سایر علوم نیز به آن توجّه شده، ارتباط اساس این رویکرد است. از آن به عنوان سرمایه ای در کنار سایر سرمایه ها(انسانی، مادّی، فیزیکی و ...) نام می برند. مولّفه ها ی اصلی آن هنجارگرایی، اعتماد و مشارکت است. مفاهیم سرمایه ی اجتماعی را در نظرات اندیشمندان قدیم می توان یافت؛ ازجمله سعدی که به سبب سفرهای متعدد با زندگی جوامع عصر خویش آشنایی داشته است. گلستان بعنوان اثری تعلیمی اخلاقی گزارشگر جامعه واقعی روزگار سعدی است. این مقاله مولّفه ی مشارکت را در گلستان به شیوه ی اسنادی همراه با تحلیل محتوای کمّی و کیفی بررسی نموده و نشان داده از بین شاخص های مشارکت، مشارکت اجتماعی بالاترین بسامد را داشته و از نظر نوع مشارکت، مشارکت ابزاری که ردّپای انگیزه ها ی شخصی و کسب منفعت در آن است، دارای بیشترین بسامد می باشد. مشارکت برمبنای تقسیم کار در جایگاه دوم و مشارکت درون سویه که در آن انتظار کمکِ متقابل هست، سومین نوع مشارکت است. بسامد این مشارکت ها با توجه به واقعیّت های پساهجوم غزنویان، سلجوقیان و مغولان که دنیای ویرانی مادی و معنوی زندگی اجتماعی ایرانیان است، طبیعی است. سپس مشارکت برون سویه و مشورتی نمود دارد. مشارکت بر اساسِ تقسیم کار دارای بسامد صفر است و این یافته با ویژگی های جامعه تمایز نیافته عصر سعدی همخوانی دارد.