چگونگی حضور خیّام در شعر عبد الوهاب البیاتی

پژوهش حاضر می‌کوشد چگونگی حضور اندیشه‌های خیّام را، به عنوان یکی از مفاهیم پربسامد، در شعر عبد الوهاب البیاتی شاعر نام‌آشنای عراقی بررسی کند و برای انجام این کار دو دفتر شعری «الّذی یاتی ولا یاتی» و «الموت فی الحیاه» که بیشترین توجّه را به خیّام دارند، مورد بررسی قرار گرفته‌اند.از آنجا که بیاتی شاعری بزرگ با اندیشه‌های جهان وطنی است، خیّام به عنوان انسانی که از دیرباز به دلیل اندیشه‌های پرسشگرانه و منظومه خاص فکری‌اش، در بین جهانیان مورد توجّه بوده، به شکلی پررنگ وارد سروده‌های این شاعر شده است.در این مقاله خیّام به سه شکل در شعر بیاتی بازیابی شده و مورد کنکاش قرار گرفته است. نخست «ذکر نام خیّام و توصیف او»، دوّم «اندیشه‌های خیّامی» که شاعر تحت تاثیر آن‌ها به سرودن پرداخته است و در نهایت «نقاب خیّام» که یکی از تکنیک‌های جدید و پرکاربرد در شعر معاصر عرب است؛ از این گذشته اثبات کرده‌ایم که بیاتی با نسبت دادن بسیاری ویژگی‌های جدید به خیّام، از او اسطوره‌ای می‌سازد که تمام ویژگی‌های مورد نظر شاعر انقلابی را داراست. پس از این نیز به جنبه‌ای دیگر از تاثیرپذیری بیاتی از خیّام یعنی رباعی سرایی پرداخته‌ایم و نمونه‌ای از اشعار بیاتی را موسوم به رباعی مورد بررسی قرار داده‌ایم.در نهایت با ذکر این نمونه‌ها دریافته‌ایم که در کنار تمامی مضامینی که بیاتی از ادبیّات ایران گرفته است، زندگی، شخصیت و تفکرات خیّام به عنوان همزادی که شاعر برای خود در نظر گرفته به شعرش وارد شده است و خیّام در بسیار از سروده‌ها خودِ شاعر است و به یقین نیشابور جایگاه خیّام و شهر آرمانی بیاتی، همان بغداد، زادگاه اوست.