بررسی تطبیقی طرح‌واره‌های حرکتی در اشعار عمر خیام و ایلیا ابوماضی (بر اساس نظریه معنی‌شناسی شناختی)

ادبیات تطبیقی نوعی پژوهش بین ‌رشته‌ای است، که از تعامل میان ادبیات ملت‌ها با یکدیگر سخن می‌گوید. معنی‌شناسی‌شناختی یکی از شیوه‌های مطالعه زبان است و مجموعه‌ای از نظریات را شامل می‌شود که طرح‌واره‌های تصویری از مهم‌ترین آن‌هاست. شهرت و آوازه عمر خیام به خاطر جایگاه ادبی و رباعیاتش می‌باشد؛ او به خاطر داشتن ذوق شعری، بینش‌ فلسفی خود را در قالب رباعیات بیان کرده است. ایلیا ابوماضی که در ادبیات عرب به شاعر خوش بین معروف است، در موضوعات فلسفی از جهان‌بینی خیام تاثیر پذیرفته است. پژوهش حاضر، پس از ارائه تعاریف کلی پیرامون مبحث معنی‌شناسی‌شناختی در چارچوب نظریه طرح‌واره های تصویری، به شیوه توصیفی- تحلیلی با رویکرد تطبیقی مکتب آمریکایی، به مطالعۀ تاثیر و تاثر خیام بر اندیشه های ابوماضی و نیز تحلیل پسامد مضامین فلسفی و عرفانی در طرح‌‌واره‌های حرکتی عمرخیام، شاعرِ ایرانی و ایلیا ابوماضی شاعرِ عرب می‌پردازد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد، که اندیشۀ دو شاعر در زمینۀ طرح‌وارۀ حرکتی اندیشۀ مرگ و عدم پایداری روزگار در مواردی مشابه و در مواردی متفاوت است؛  نیستی و ناپایداری، وجه بارز طرح‌واره‌های حرکتی خیام است؛ اما ابوماضی به طرح‌وارۀ حرکتی انتقال از مکانی به مکان دیگر معتقد است. طرح‌واره‌های حرکتی نکوهش نگرانی از مرگ و لزوم استفاده از لحظات عمر و فلسفۀ خوش باشی در اشعار هر دو شاعر متشابه است.

a comparative study of movement schemas in the poems of omar khayyam and elia abu madi (based on the theory of cognitive semantics)

comparative literature is a kind of interdisciplinary research that talks about the interaction between the literatures of nations. cognitive semantics is one of the methods of studying language and includes a set of theories, among which the visual schemes are the most pivotal. omar khayyam is well-known for his literary position and quatrains in this respect. precisely, due to his poetic taste, he has expressed his philosophical insights in the form of quatrains. elia abu madi, who is known as a unique poet in arabic literature, has been influenced by khayyam’s worldly viewpoint in philosophical matters. the present study, after providing general definitions on the subject of cognitive semantics in the framework of visual schema theory in a descriptive-analytical manner with a comparative approach of the american school, is an attempt to study the effect of philosophical and mystical themes on the movement schemas of the iranian poet &omar khayyam& and &elia abu madi&. the results of the research show that the thoughts of the two poets on the movement scheme of the concepts like death and the instability of the times are similar in multiple cases. on the other hand, nothingness and instability are the hallmarks of khayyam’s movement schemes, but abu madi believes in the movement scheme of moving from one place to another. the movement schemes condemn the fear of death and the need to use the moments of life and the philosophy of well-being in the poems of both poets.