واکاوی نقش‌های شش‌گانۀ زبان در دیوان «الزمن الضیق» از سنیه صالح و «دیدار صبح» از طاهره صفارزاده برپایۀ نظریۀ ارتباطی یاکوبسن

واکاوی متون برمبنای نظریه‌های جدید نقد ادبی، یکی از روش‌های دستیابی به جنبه‌های ساختاری آن‌ها در عصر حاضر است. ازجمله این نظریه‌ها، مدل ارتباطی یاکوبسن، زبان‎شناس روسی است. یاکوبسن به مسائل ساختار زبانی در شعر توجّه داشته و شعر را جزء جدایی‌ناپذیر زبان‎شناسی دانسته است. وی ارتباط را از راه شش کارکرد عاطفی، ترغیبی، همدلی، ارجاعی، فرازبانی و ادبی زبان تعریف کرده است. پژوهش حاضر می‎کوشد به‌صورت تطبیقی و با رویکرد توصیفی - تحلیلی، به جستجوی ساختار زبان و کارکردهای اساسی آن از منظر مدل ارتباطی یاکوبسن در اشعار سنیه صالح (1935-1985) شاعر معاصر اهل سوریه و طاهره صفارزاده (1315-1387) شاعر معاصر ایرانی بپردازد. یافته‌ها نشان می‌دهد، با توجّه به ویژگی‌های شعری و همچنین مضامین موجود در دیوان‌ «دیدار صبح» از صفارزاده، وجه غالب نقش‌های زبانی در آن به‎ترتیب نقش‌های؛ ارجاعی، ترغیبی و ادبی است، چنان‎که نقش‌های عاطفی، ادبی و ارجاعی از نقش‌های غالب کلامی در دیوان «الزمن الضیق» از سنیه صالح است. بررسی فرایند ارتباط در دیوان‌های هر دو شاعر در آشنایی بهتر و بیشتر با نگرش و عقاید و اندیشۀ شاعران موثّر افتاده است.

analysis of the six linguistic functions in “alzaman aldayq” by sanieh saleh and “didar sobh” by tahereh saffarzadeh: an analysis via yakubsen communication theory

the analysis of texts based on new theories of literary criticism is one of the ways to be informed about their structural aspects in the present age. one of these theories is the communication model of jacobsen, a russian linguist. jacobsen focuses more on the issues of linguistic structure in poetry and considers poetry as an integral part of linguistics. as he implements, communication is defined through the six functions of emotive, conative, phatic, referential, metalinguistic, and poetic language. this study tries to investigate the structure of language and its basic functions from the perspective of yakubsen communication model in the poems of contemporary syrian poet sanieh saleh (1935-1985) and contemporary iranian poet tahereh saffarzadeh (1936-2007) in a comparative and descriptive-analytical approach. having considered the poetic coordinates as well as the themes in saffarzadeh’s &didar-e sobh&, the findings reveal that the predominant aspect of its linguistic functions is in the order of its functions that is referential, conative, and poetic similar to the emotive, poetic, and referential functions that are among the dominant theological functions in the divan of “alzaman aldayq” from sanieh saleh. the study of the communication process in the diwan poetry of both poets has been effective in getting better and more familiar with their attitudes, ideas and thoughts.