خوانش‌پذیری شعر فاطمه ناعوت و محمدرضا شفیعی‌کدکنی بر اساس نظریه «شعور مادّه»

شعور ماده، دیدگاهی‎ است در امتداد آراء هستی‎شناسان و نواندیشان و برآیندی از سلسله پژوهش‎های میدانی و آزمایشگاهی پیرامون دو مقوله ماده و شعور که در سده‎های اخیر ابعاد جدیدی از آن مورد توجه قرار گرفته است. مطابق این نظریه‎، قلمرو شعور و ادراک بسیار گسترده و همه اشیاء شعورمند هستند. این نظریه که بن‎مایۀ اصلی آن وامدار فلسفه و عرفان شرقی است، در آثار شاعران معاصر عربی و فارسی نیز تبلور یافته است که ازجمله تعقیب‎کنندگان آن، فاطمه ناعوت، شاعر و روزنامه‎نگار مصری و محمدرضا شفیعی کدکنی می‎باشند. مقوله شعور ماده، در شعر هر دو شاعر، حضور قابل توجهی دارد و ذهن آن‌ها را بر آن داشته است تا روح این معنا را در حوادث و اشکال مختلف امروز تسرّی بخشند. به همین علت، خوانش‎پذیری شعرشان بر مبنای نظریه شعور ماده از مهم‎ترین یافته‎ها در مسیر بررسی شعر این دو شاعر است. مقالۀ حاضر بر آن است تا میزان انطباق آثار دو شاعر را با مبانی نظریه شعور ماده مورد بررسی قرار دهد. نتیجۀ این بررسی نشان می‎دهد، ناعوت و شفیعی، ضمن پذیرش درک‎پذیری و شعورمند بودن عناصر، روابط بین اشیاء را براساس شبکه‎‎های نظام‎مند، حافظه پنهان و هوشمندی، کشف و با استفاده از فن‌های شعری انعکاس بخشیده‎اند و البته برای فرار از پیچیدگی‎های زبان فلسفی و عرفانی، عموماً از سوژه‎های ملموس در شعر استفاده کرده‎اند.

Readability of Mohammad Reza Shafi’i Kadkani and Fatemeh Naoot’s poetry based on the theory of matter consciousness

Matter consciousness is a view along the lines of ontologists and modernists and the result of a series of field and laboratory research on the two categories of matter and consciousness, new dimensions of which have been considered in recent centuries. According to this theory, the realm of consciousness and perception is very wide and all objects are conscious. This theory, the main basis of which is indebted to Eastern philosophy and mysticism, has been crystallized in the works of contemporary Arabic and Persian poets, Among its followers are Mohammad Reza Shafiei Kadkani and Fatemeh Naoot. The category of material consciousness has a significant presence in the poetry of two poets and has made the minds of two poets to spread the spirit of this meaning in various events and forms today. For this reason, the readability of their poetry based on the theory of matter consciousness is one of the most important findings in the study of their poetry. The present article intends to examine the degree of compatibility of the works of the two poets with the foundations of the theory of matter consciousness. The results of this study show that Naoot and Shafi’i, while accepting the perceptibility and intelligence of the elements, discovered the relationships between objects based on systematic networks, hidden memory and intelligence, and reflected them using poetic techniques, albeit for Escape from the complexities of philosophical and mystical language have generally used tangible subjects in poetry.