نقدی بر ترجمه ابراهیم امین الشواربی از غزل دهم حافظ بر اساس نگره بازنویسانه لِفِوِر

ابراهیم امین الشواربی مصری، نخستین مترجم عربی است که به گستره ترجمه غزلیات حافظ گام نهاد و با «اغانی شیراز، غزلیات حافظ الشیرازی»  بلندآوازه گردید. این اثر منثور که در ترجمه برخی غزلیات همچون غزل دهم، سرایشی منظوم نیز به همراه دارد، متاثر از محدودیت هایی است که  آندره لِفِوِر ترجمه پژوه در نگره بازنویسی خود مطرح می کند. وی در این نگره، ترجمه را نوعی بازنویسی می داند که محدودیت های برون سیستمی و درون سیستمی؛ ایدئولوژی و سبک ادبی در آن موثر است. این پژوهش با رویکرد توصیفی-تحلیلی می کوشد ترجمه عربی منظوم و منثور شواربی از غزل دهم حافظ را در سایة محدودیت های مورد نظر لفور بررسی نماید. برآیند پایانی این پژوهش، از یک سو نمایش تاثیر محدودیت ایدئولوژی لفور در ترجمة شواربی است آن هم با نگرش عارفانه وی در بازنویسی این غزل و معادل سازی نمادهای خانقاهی؛ «پیر»، «میخانه»، «خرابات» و «خانة خمّار» و از سویی دیگر، بیانگر محدودیت سبک ادبی است که شواربی را به بازنویسی مفهومی و دست کاری شده در آوا، موسیقی و صنایع ادبی می کشاند. نمودهای نگره لفور را می‌توان در بازنویسی شواربی به شکل ترجمه جداگانه منظوم و منثور، افزایش و کاهش برخی واژگان، وارونه سازی در کاربرد ساختارها، شکل و جنس ضمایر و وارونه‌سازی در تخلص یا حذف آن دید. شواربی در بازنویسی خود هم متاثر از محدودیت‌های یادشده است و هم با گزینش استراتژی هایی ویژه، عاملی کنترل گر جلوه می نماید.

A Critical Review of Arabic Translation of Hãfiz’s 10th Lyric Gazelle by Ibrãhym al Shüarãby due Lefevere’s Rewriting Perspective

Ibrãhym al Shüarãby was the first Arabic translator to translate Hãfiz’s lyrics and he became well known with the song of Shiraz and the lyrics of Hãfiz Shirãzy. This prose work, which also includes a poetic composition in the translation of some lyrics, such as the 10th lyric, is influenced by the limitations that translator André Lefevere says in her rewriting view. In this view, he considers translation as a kind of rewriting in which extrasystemic and intrasystemic limitations, ideology and poetics are effective. With a descriptiveanalytical approach, this research tries to study the Arabic translation of the poem and prose of Shüarãby from the 10th lyric of Hãfiz due to Lefevere’s intended limitations. The final result of this research, on the one hand, shows the effect of Lefevere’s ideological limitation in Shüarãby’s translation, with his mystical attitude in rewriting this lyric and equating monastic symbols, “pyr”,“miykhãnih”,“kharãbãt”, ”khãniyh khammãr” and on the other hand, he expresses poetic limitation which leads Shüarãby to conceptually rewriting and manipulate sound, music, and the literary tools. The manifestations of Lefevere’s view can be seen in Shüarãby ’s rewriting in the form of separate translations of poems and prose, increasing and decreasing some words, inverting the use of structures, the shape and material of pronouns, and inverting the pseudonym or omitting it. Shüarãby is both affected by the mentioned limitations and by choosing special strategies in his rewriting, he appears as a controlling factor