ادبیّات تطبیقی و جایگاه آن در آینده مطالعات ادبی

ادبیّات تطبیقی، به مثابه نگرشی ادبی، تاریخ بسیار پر فراز و نشیبی را تجربه کرده است. گروهی تا مدّت‌ها تفاوت چندانی میان این نگرش و ادبیّات جهان قائل نبودند و حتّی در برهه‌ای از زمان، آن ها را در رقابت با یکدیگر می‌پنداشتند. مدّتی از این شرایط نگذشته بود که ادبیّات تطبیقی به تدریج، به واسطۀ آنچه به منزله بی ثباتی در پایگاه نظری قلمداد می‌شد، مورد انتقاد قرار گرفت. این نظراتِ به طور عمده سخت‌گیرانه، رو به فزونی داشت و تا آنجا پیش رفت که حتّی در اواخر قرن بیستم، تعداد محدودی از پژوهشگران این حوزه از ادبیّات تطبیقی به مثابه نگرشی منسوخ و بی پایه و اساس یاد می‌کردند؛ امّا همه این کشمکش‌ها نشان از حضور موثّر این سبک مطالعات ادبی در میان پژوهشگران و عدم درک دقیق و درست آن توسّط تطبیق-گرایان بود. در پایان قرن بیستم، با تلاش‌های بی وقفۀ پژوهشگران این حوزه و درک بیشتر منتقدان ادبی از این روش، هجمه‌ها کاهش یافت و بحران‌های یادشده تاحدودی رفع شد. ادبیّات تطبیقی در قرن حاضر به یکی از اصلی‌ترین روش‌های مطالعۀ ادبیّات تبدیل شده و بسیاری از دانشگاه‌ها، واحد‌هایی در حوزۀ مطالعات ادبی تطبیقی داشته یا حتّی گروه‌های آموزشی ای با این نام تاسیس کرده‌اند. پژوهش حاضر، با روشی بنیادی و با تکیه بر تاریخچۀ کنونی ادبیّات تطبیقی به مثابه ابزار لازم پژوهش، جایگاه ادبیّات تطبیقی را میان سایر نگرش‌ها بررسی کرده و وضعیّت و اهمّیّت آن را در قرن حاضر به بحث و گفتگو گذاشته است. نتیجه اینکه به واسطۀ تغییرات گسترده در سبک و سیاق مطالعۀ ادبیّات و نقد ادبی همراه با محوریّت روزافزون فنّاوری‌های مختلف و دنیای مجازی، ادبیّات تطبیقی می‌تواند چارچوب مناسبی را برای مطالعۀ مقایسه‌ای ادبیات با سایر رشته‌ها و علوم فراهم آورد.