رباعیّات خیّام و صلاح جاهین در آیینه ادبیّات تطبیقی

رباعیات خیام نیشابوری، یکی از مجموعه های شعری است که در مجامع بین‌المللی به دلیل روح انتقادی و سنّت ستیزی آن، به شهرت فراوانی دست یافته ‌است؛ به گونه‌ای که کمتر اثر دیگری با این نوع شعری و موضوع آن برابری می‌کند. صلاح جاهین، شاعر، کاریکاتوریست، هنرمند و روزنامه ‌نگار معاصر مصری، دارای رباعیات در خور توجّهی است. در این مقاله برآنیم با بررسی دیوان دو شاعر به اندیشه‌های مشترک آنها اشاره نماییم. روش پژوهش توصیفی تحلیلی مبتنی بر ادبیّات تطبیقی؛ براساس مکتب فرانسوی و با تکیّه بر دیوان دو شاعر است.      فرضیۀ پژوهش بر این نکته استوار است که چون رباعی یک قالب ایرانی است و از آنجا که بیشترین ترجمۀ رباعیات خیام در کشور مصر صورت گرفته است، احتمال داده می شود که صلاح جاهین از خیام تاثیر پذیرفته است. هرچند نویسندگان این مقاله معتقدند که این مساله، تاثیرپذیری مطلق نبوده، بلکه در اشعار صلاح، نوعی نوآوری نیز وجود دارد؛ برای نمونه، وی در پایان هر رباعی، واژۀ «عجبی» را می‌آورد. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که مضمون ها و رویکردهایی همچون؛ زندگی، مرگ و نیستی، جوانی، معشوق،  شراب،  فصل بهار، روش فلسفی و بهره گیری از مفاهیم قرآنی، از اندیشه‌های مشترک خیام و صلاح به شمار می آیند.