بررسی نقش توسعۀ حمل ‌و‌نقل محور (tod) در بازآفرینی کاربری اراضی شهری (نمونۀ موردی: ایستگاه مترو میدان ساعت شهر تبریز (خط یک)

افزایش جمعیت و ابعاد شهرنشینی در دنیای امروزی منجر به آشفتگی در فضاهای شهری، کاهش کارایی کاربری‌ها، گسترش مشکلات حمل‌و‌نقلی و اختلال در برنامه‌ریزی‌های میان‌مدت و بلند‌مدت برای دستیابی به توسعۀ پایدار شهری شده است؛ از این رو مشکلات فوق سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان عرصۀ مدیریت شهری را بر آن داشته است تا با تدبیر‌ها و رویکردهای متناسب، گامی در راستای پاسخگویی به این مشکلات بردارند. رویکرد توسعۀ حمل‌و‌نقل محور (tod) در پژوهش حاضر (transit-oriented development) به‌عنوان یکی از راه‌حل‌های موجود برای پاسخگویی به آشفتگی‌ها ارائه شده است. در این رویکرد کوشش می‌شود تا با ایجاد تغییراتی در مجاورت سیستم‌های حمل‌و‌نقل عمومی بر عواملی چون بازآفرینی کاربری‌های اراضی پیرامون و جابه‌جایی کالا و خدمات اثر‌گذار باشد. ایستگاه مترو میدان ساعت (خط یک) در منطقۀ دو شهرداری تبریز به‌دلیل مشکلات عدیده، بافت فرسوده و تراکم زیاد، پتانسیل مناسبی را برای تبدیل‌شدن به مرکز tod دارد. هدف از پژوهش حاضر آن است که نقش توسعۀ حمل‌و‌نقل در بازآفرینی کاربری اراضی پیرامون ایستگاه مترو شهر تبریز بررسی شود تا به‌دنبال آن محیطی دوستانه براساس معیارهای tod ایجاد شود. پژوهش حاضر از‌نظر روش‌شناسی توصیفی_تحلیلی با هدف‌های کاربردی بوده که به‌صورت تهیۀ پرسشنامه و داده‌های استخراج‌شده از نرم‌افزار gis (geographic information system) انجام و نیز برای بررسی نتایج از روش تحلیل سلسله‌مراتبی (ahp) (analytical hierarchy process) استفاده شده است. نتایج پژوهش برمبنای تحلیل 4 معیار اصلی و 9 زیر‌معیار اثرگذار نشان‌دهندۀ اهمیت گزینه‌های افزایش بازدۀ اقتصادی، افزایش کارایی سیستم حمل‌و‌نقل عمومی است که این عوامل به همراه افزایش تراکم به‌ترتیب با امتیاز‌های 0.25، 0.183 و 0.161 و برحسب اولویت انتخاب و سپس براساس آنها برنامه‌ریزی کاربری زمین پیشنهاد شده است.

the role of transit-oriented development (tod) in urban land use regeneration (case study: tabriz meydan sā’at metro station (line 1))

background: the rapid growth of global population and urbanization has resulted in disorder in urban spaces, diminishing their effectiveness and exacerbating transportation issues. furthermore, the lack of foresight by urban managers in long-term planning has hindered sustainable urban development. consequently, policymakers and urban planners have been compelled to address these challenges through appropriate measures and strategies. the transit-oriented development (tod) approach has been presented as a viable solution to these disruptions. this approach aims to revitalize surrounding land uses and improve the movement of goods and services by making adjustments in the vicinity of public transportation systems. the metro station of meydan sā’at (line 1) in the two-municipality area of tabriz city holds significant potential to evolve into a tod center due to its numerous challenges.objective: the research endeavored to foster sustainable development, cultivate a welcoming environment, and restructure land use in accordance with tod criteria.research method: the methodology employed was descriptive-analytical with practical objectives and the research was conducted through the preparation of a questionnaire, data extraction from gis software, and the use of the analytic hierarchy process (ahp).findings: upon analyzing 4 primary criteria and 9 influential sub-criteria, the results underscored the significance of options, such as enhancing economic efficiency, improving the public transportation system’s effectiveness, and increasing density with the selection priority scores of 0.25, 0.183, and 0.161, respectively.