ارزیابی توان اکولوژیک برای تعیین پهنه‌های بهینۀ کاربری اراضی در مناطق حساس محیط‌ زیستی (مطالعۀ موردی: محدودۀ شهر طالقان)

طرح مسئله: شهر طالقان به دلیل موقعیت جغرافیایی بی‌نظیر خود، طی سالیان متمادی شاهد استفادۀ ناآگاهانه و تخریب‌های محیطی گستره بوده و شرایط ناپایداری ازلحاظ محیط‌ زیستی فراروی این محدوده قرار گرفته است.هدف: هدف پژوهش حاضر، احساس ضرورت برای حفظ محیط‌ زیست این منطقۀ حساس شهری و کاهش آثار مخرب محیط‌ زیستی تغییر کاربری‌هاست. روش پژوهش: ابتدا منابع اکولوژیکی محدودۀ موردمطالعه مانند شیب، ارتفاع، جهت شیب، خاک، پوشش گیاهی و ... تهیه شد. سپس به‌منظور ارزیابی توان اکولوژیکی منطقه، فرایند تجزیه‌وتحلیل و جمع‌بندی داده‏ها انجام، آنگاه فرایند ارزیابی توان اکولوژیکی محدوده طبق مدل مخدوم تشریح و درنهایت کاربری‏های بهینۀ ‏اراضی ‏منطقه براساس توان هر یک از واحدهای محیط‌ زیستی محدوده بیان و وضع موجود و مطلوب کاربری اراضی محدودۀ موردمطالعه مقایسه شد.نتایج پژوهش: بیشترین مساحت محدودۀ موردمطالعه، شیبی کمتر از 1 تا 9 درصد دارد و منطبق با نهشته‌های رسوبی و دشت‌های سیلابی و دامنه‌ای است. در حال حاضر بیشترین وسعت محدودۀ موردمطالعه را کاربری مرتع و سپس کاربری کشاورزی تشکیل می‌دهد که با توجه به توان اکولوژیکی منطقه، مساحتی از کاربری مرتع می‌تواند به کاربری کشاورزی و مسکونی تبدیل شود. بیشترین مساحت محدودۀ مناسب برای کاربری کشاورزی درجۀ 2 و 3 بوده و در مرتبۀ بعد، کاربری مرتع‌داری درجۀ 2 و 3 بیشترین مساحت را به خود اختصاص داده و شهرک طالقان و روستاهای منطقه ازنظر توان اکولوژیک در محدودۀ توان مناسب درجۀ 2 برای توسعۀ شهری قرار گرفته است.نوآوری: استفاده از روش تلفیق معیارهای محیط‌ زیستی و شهری برای استخراج کاربری‌های بهینه در محدودۀ سیاسی شهر طالقان، نوآوری این مقاله محسوب می‌شود.

evaluation of ecological potential for determining optimal land use in environmentally sensitive areas (case study: taleghan city)

statement of the problem: the city of taleghan has experienced uninformed landuse and environmental degradation for many years due to its unique geographical location, thus facing environmental instability conditions. aim: the aim of the present study was feeling the need to preserve the environment of this sensitive urban area and reduce the destructive environmental effects of land use change. methods: first, the ecological sources of the study area, such as slope, height, soil, vegetation, etc., were prepared. then, data analysis was done to assess the ecological capability of the region. after that, the process of assessing the ecological capability of the area was followed according to makhdoom’s model. finally, the optimal land use was determined according to the power of each environmental unit of the area and the desirable status of land use in the study area. results: the highest area under study had a slope of less than 1-9 %, which was consistent with those of the alluvial deposits and flood plains. at present, the maximum extent of the study area was field and then agricultural use. according to the ecological capability of the region, a rangeland area could be converted to agricultural and residential applications. the highest suitable area for agricultural use was in the order range of 2 and 3, while most of the area was in the next order range of 2 and 3. taleghan city and its district villages were located in the suitability range for urban development. innovation: the aim of this study was the integration of environmental and urban metrics to extract the optimal land uses in the political domain of taleghan city.