تحلیل الگوی تعاملات فضایی عشایر با تاکید بر جریان مردم (موردمطالعه:زیست‌بوم بابادی باب ایل بختیاری)

طرح مسئله: تعاملات و جریان‌های فضایی درون و برون قلمرو بین الگوهای مختلف زیست (بین شهرها -روستاها و کنشگران فضایی عشایری) ازجمله زیست‌بوم‌های عشایری در سطح نواحی جغرافیایی است. در این راستا، تعاملات و اثرهای توسعه‌ای آن در دو سوی نواحی ناهمگن، سطحی از یکپارچگی فضایی را شکل داده و بسترهای نوآوری و خلاقیت را برای برنامه‌ریزی توسعۀ فضایی پایدار فراهم کرده است.هدف: پژوهش حاضر، در چارچوب پارادایم شبکه با تاکید بر رویکرد شبکۀ منطقه‌ای، به‌دنبال تحلیل الگوهای تعاملات فضایی زیست‌بوم عشایری طایفۀ بابادی باب ایل بختیاری است. روش: پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و براساس روش، توصیفی‌–‌ تحلیلی است. شیوۀ گردآوری داده‌ها با توجه به ماهیت پژوهش، کتابخانه‌ای و به‌صورت بازدید میدانی مبتنی بر تمام شماری کنشگران فضایی (ییلاقی- قشلاقی) در سطح زیست‌بوم است. داده‌ها و اطلاعات لازم، از ابزار پرسشنامه و فن پرسشگری جمع‌آوری و سپس از روش تحلیل شبکۀ فضایی (که اساس آن به روش تحلیل شبکۀ اجتماعی برمی‌گردد) استفاده شده است. در چارچوب این روش، معیارهای اساسی تحلیل مبتنی بر چارچوب معیارهای اجتماعی-‌ فضایی (مکان، فاصله، مقیاس و قدرت) است. ابزار مورداستفاده برای تحلیل نیز نرم‌افزار یو سی نت است. یافته‌ها و نتایج: براساس یافته‌های مبتنی بر چهار معیار بررسی‌شدۀ کنشگران اجتماعی - فضایی زیست‌بوم، الگوهای تعاملات فضایی، فاقد یکپارچگی است. بدین مفهوم، تقسیم کار فضایی به‌صورت خودجوش (بدون برنامه‌ریزی) به‌نحوی بوده که مرکزیت جریان مردم محدود به سه شهر اصلی در کنشگران فضایی است. از این رو، کنشگاه‌های میانی (میان‌بندها) رتبۀ اول و سه شهر «چلگرد، فارسان و لالی» رتبه‌های دوم، سوم و چهارم و روستای «شیخ علی‌خان» رتبۀ پنجم را در الگوهای تعاملات فضایی درون و برون قلمروی اجتماعی‌– فضایی زیست‌بوم به خود اختصاص داد. این کنشگاه‌ها متاثر از نوع و ماهیت جریان مردم مبتنی بر جابه‌جایی روزانۀ کوچندگان، تابع الگوی تعاملات فضایی متمرکز (تک مرکزی) و یک‌سویه است و مبتنی بر کوچ فصلی کوچندگان، از الگوی تعاملات فضایی غیرمتمرکز (چند مرکزی) و دوسویه تبعیت می‌کند که فاصلۀ زیادی با الگوی تعاملات فضایی شبکه‌ای دارد؛ زیرا بین بیشتر کنشگران فضایی پیوندهای دوسویه به شکل ظاهری برقرار است.نوآوری: به تحلیل الگوهای تعاملات فضایی متاثر از نوع و ماهیت جریان مردم درون قلمرو زیست‌بوم عشایری (بین کنشگران ییلاقی، قشلاقی و کنشگاه‌های میانی به‌مثابه اجزای همبستۀ زیست‌بوم) و ارتباط برون قلمرو کل زیست‌بوم با شهرها و روستاها، به‌صورت یکپارچۀ فضایی توجه شد. علاوه بر این، در پی کشف روابط پیدا و پنهان کنشگران فضایی زیست‌بوم عشایری، شاخص‌های جریان مردم به‌صورت طبقه‌بندی‌شده در ذیل روابط مفهومی عناصر ترکیبی جغرافیای رابطۀ انسانی و شبکه‌های اجتماعی در راستای تحلیل الگوهای تعاملات فضایی در شبکه‌ای پویا به‌همراه وابستگی‌های آن، تجزیه‌وتحلیل شد.

analyzing the pattern of spatial interactions of nomads with emphasis on the flow of people (case study: babadi ecosystem of bab bakhtiari tribe)

statement of the problem: interactions and spatial flows are within and outside the territory among different life patterns (between cities, villages, and nomadic spatial actors) at the level of nomadic ecosystems – provide a platform for innovation and creativity for sustainable spatial development planning. purpose: the present study, in the framework of the network paradigm with emphasis on the regional network approach, seeks to analyze the patterns of spatial interactions in the nomadic ecosystem of the babadi bab bakhtiari tribe. methodology: the present research was applied and descriptive-analytical in terms of purpose and method. the method of data collection according to the nature of the research was library and field visits based on the number of spatial actors (summer-winter quarters) at the ecological level. the required data were collected using a questionnaire and the questioning technique. then, the spatial network analysis method (which is based on the social network analysis method) was used. in the framework of this method, the basic criteria of analysis are based on the framework of socio-spatial criteria (location, distance, scale, and power). the ucinet software was also used for data analysis. results: based on the findings and the four criteria studied by socio-spatial actors in the ecosystem, spatial interaction patterns lacked integration. in this sense, the division of spatial labor has been spontaneous (without planning) in such a way that the flow center of the people is limited. therefore, the middle centers (mianbandha) ranked first and the cities of chelgard, farsan, lali, and sheikh ali khanranks ranked second, third, fourth, and fifth in the patterns of spatial interactions inside and outside the socio-spatial bio-realm. influenced by the type and nature of the flow of people, the daily migration of nomads is subject to the centralized pattern (single-center) and one-way spatial interactions, and the seasonal migration of nomads follows the decentralized pattern (multi-center) and two-way spatial interactions. the later migration is far from the pattern of network spatial interactions because in most spatial actors, two-way links are established apparently. innovation: in this study, the analysis of spatial interaction patterns affected by the type and nature of people within the nomadic ecosystem and the relationship of the entire ecosystem with cities and villages, was considered spatially. in addition, following the discovery of the visible and hidden relationships of spatial actors of the nomadic ecosystem, people flow indices are categorized under the conceptual relationships of the combined elements of human relationship geography and social networks in order to analyze spatial interaction patterns in a dynamic network.