تحلیل دسترسی به بوستان‌های شهری با رویکرد عدالت فضایی (نمونه مطالعه: شهر ایلام)

طرح مسئله:بوستان‌های شهری، جزئی اساسی از چشم‌انداز شهرند و وجود آنها برای سلامت زندگی شهروندان الزامی است. نیل به عدالت فضایی اقتضا می‌کند برنامه‌ریزان شهری به برخوردارساختن شهرها از حد متناسب این فضاها و دسترسی متوازن ساکنان به آنها توجه داشته باشند. هدف: هدف این پژوهش، تحلیل بهره‌مندی شهر ایلام از بوستان‌های شهری، چگونگی توزیع این فضاها در پهنه شهر و وضعیت دسترسی به آنهاست. روش پژوهش: این پژوهش به‌لحاظ ماهیت، کاربردی است و روش تحلیلی‌ارزیابی دارد. داده‌های پژوهش، اسنادی و مشتمل بر شیپ‌فایل‌های کاربری زمین و بلوک‌های جمعیتی سرشماری سال 1395 است. برای تحلیل داده‌ها از شیوه‌های آمار توصیفی و تکنیک بافری در سیستم اطلاعات جغرافیایی استفاده شده است. نتایج: یافته‌ها نشان داد 2 درصد پهنه شهری ایلام کاربری بوستان دارد و سرانه بوستان‌ها در آن 2.5 مترمربع است که بسیار کمتر از سطح استانداردهای تعیین‌شده است؛ همچنین توزیع این فضاها در سطح شهر متوازن نیست؛ به‌طوری ‌که تمرکز آنها در نیمه شمالی شهر به مراتب بیش از جنوب و مرکز شهر است؛ در حالی که یک‌سوم مساحت و یک‌سوم جمعیت شهر که عمدتاً مربوط به قسمت‌های جنوبی شهر هستند، در حوزه دسترس مطلوب بوستان‌ها قرار ندارند، در پاره‌ای از قسمت‌های شمالی شهر، حتی تا 9 حوزه دسترس با یکدیگر هم‌پوش هستند. اختلاف رقم سرانه دسترسی به بوستان‌های شهری در سطح شهر تا حدود 10 برابر است. نوآوری: شاخص «سرانه دسترسی» و محاسبه آن، روشی نوآورانه است که دست‌کم در پژوهش‌های داخل کشور سابقه نداشته است.

Analysis of Access to Urban Parks with a Spatial Justice Approach(Case Study: Ilam City)

Problem Statement: Urban parks are an essential part of city’s landscapes and their existence is necessary for citizen’s health. Therefore, achieving spatial justice requires urban planners to allocate sufficient amounts of these spaces for cities and provide equal access of all residences to the parks. Purpose: The purpose of this study was to analyze the availability of urban parks, distribution of these spaces and their accessibility in the city of Ilam. Research Method: The research is applied in nature and has analyticalevaluation method. The research data were documentary and included GIS shape files of Ilam land use and statistical blocks of 2016 population censuses. Descriptive statistics and buffering techniques in GIS were used for data analysis. Results: Findings showed that Ilam is much lower than the set standards so that only 2% of its surface area is covered with parks and per capita urban park is only 25 m2. Also, the distribution of these spaces in the city is not balanced so that the concentration of these spaces in the northern half of the city is far greater than the south and the center of the city. While onethird of the city’s area and onethird of the city’s population, which are mainly in the southern parts of the city, are not in the coverage area of parks, they are overlapping in some northern parts to even nine coverage areas. The difference in ‘per capita access to parks’ across the city is about 10 times. Innovation: The index of ‘per capita access’ in analyzing accessibility is a new method that it has not been used in research in Iran so far.