تحلیل رفتار زیست‌محیطی عشایر پیش و پس از اجرای طرح جایکا مطالعه موردی: بخش بازفت استان چهارمحال و بختیاری

امروزه بحران‌های زیست‌محیطی به طرز نگران‌کننده‌ای زندگی انسان را تهدید کرده است؛ تا حدی که حیات انسان و سایر موجودات کره خاکی را به مخاطره انداخته است. نگاهی گذرا به وضعیت محیط زیست در دهه‌های اخیر نشان می‌دهد فعالیت‌ها و رفتارهای انسانی، موثرترین و مهم‌ترین علل تغییرات زیست‌محیطی است. در این بین موثرترین گام برای حفظ محیط زیست، ارزیابی رفتار و عملکرد مردم در رسیدن به اصول اولیه زندگی پایدار است.هدف پژوهش حاضر، ارزیابی سنجش رفتارهای زیست‌محیطی عشایر پیش و پس از ایجاد طرح مدیریت مشارکتی جنگل و مرتع (جایکا) در بخش بازفت استان چهارمحال و بختیاری است.این پژوهش از نوع کاربردی و از حیث روش‌شناسی، توصیفی تحلیلی برمبنای شیوه پیمایش است. برای گردآوری اطلاعات لازم از بررسی‌های کتابخانه‌ای و مطالعات میدانی استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش دو گروه عشایر و مدیران محلی (دهیار و شورای اسلامی) ساکن در پنج روستای مطالعه‌شده است؛ شامل تبرک سفلی، گزستان، مازه‌رشته، دورک سفلی و طارم که طرح جایکا در آنها اجرا شده است. نمونه آماری براساس جمعیت خانوار عشایری ساکن در این 5 روستا و با استفاده از فرمول کوکران تعداد 210 خانوار انتخاب شد. پرسش‌نامه را نیز آنها تکمیل کردند و از گروه مسئولان تعداد 15 نفر به‌صورت تمام‌شماری انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها آزمون‌های آماری توصیفی و آزمون‌هایی همچون یومن–ویتنی، کروسکال والیس و ویلکاکسون به کار رفت.یافته‌ها نشان داد رفتار زیست‌محیطی عشایر پس از اجرای طرح جایکا نسبت به قبل به‌طور مشخصی بهبود یافته است؛ به‌طوری‌که میانگین رفتارهای زیست‌محیطی عشایر در پیش از اجرای طرح جایکا، 1.9 و در پس از اجرای آن، 3.46 به دست آمد. همچنین نتایج نشان داد تفاوت معناداری در رفتارهای اجتماعی و فرهنگی زیست‌محیطی عشایر روستاهای مطالعه‌شده پیش و پس از اجرای طرح جایکا وجود دارد.در مقاله حاضر برای نخستین‌بار رفتارهای زیست‌محیطی عشایر پیش و پس از اجرای طرح جایکا (که برای نخستین‌بار در کشور اجرا شده) سنجیده و ارزیابی شده است.

Analyzing the Environmental Behavior of Nomads, Before and After Implementation of JICA (Case Study: Bazoft Sector of Chaharmahal & Bakhtiari Province)

Issue: Today, environmental crises have threatened the lives of humankind in a worrying way, in so far as it threatens the lives of humans and other organisms on the planet. A quick look at the environmental situation in recent decades suggests that human activities and behaviors have been the most effective and important causes of environmental changes. Meanwhile, the most effective way to protect the environment is to evaluate people’s behavior and performance, in reaching the foundations of sustainable life.Purpose: The purpose of this study was to analyze the assessment of nomads’ environmental behaviors before and after the implentation of the JICA project in the Bazoft sector.Methodology: This is an applied research, with a descriptiveanalytical method. Library information and field studies have been used to collect information. The statistical population of this research consisted nomad groups; also local administrators (of village managers, and Islamic Council members), residing in the five villages studied: TabarokeSofla, Gaazestan, Maazereshteh, DorakeSofla, and Tarom; where the JICA project was implemented. Based on the population of the nomadic households residented in these five villages, 210 households were selected and completed the questionnaire; while, a sample of 15 officials was selected in total. To analyze the data, Descriptive statistical tests, also tests such as UmanWhitney, KruskalWallis test, and Wilcoxon test were used.Results: results showed that the environmental behavior of nomads, had improved (3.46) significantly after the implementation of the JICA plan, compared with the average of the nomadic environmental behaviors before the implementation of the JICA scheme (1.9). Results also showed that there was a significant difference in the social and cultural environmentalbehaviors of the nomads of the villages, before and after the implementation of the JICA scheme.Innovation: In the present article, nomads’ environmental behaviors, before and after the implementation of the JICA Plan, has been evaluated and evaluated for the first in the country.