تحلیل آثار تاب‌آوری بر سرزندگی خانوارهای روستایی در شرایط خشکسالی در شهرستان دیواندره

خانوارهای روستایی به دلیل وابستگی معیشت آنان به بخش کشاورزی بیش از سایر قشرهای جامعه از خشکسالی‌ها آسیب دیده‌اند. تعداد زیادی از آنان به دلیل نبود تاب‌آوری مناسب از بخش کشاورزی خارج شده‌اند و سرزندگی و نشاط خود را از دست داده‌اند. هدف کلی این پژوهش، تحلیل آثار تاب‌آوری بر سرزندگی خانوارهای روستایی در شرایط خشکسالی است. این پژوهش ازنظر ماهیت، هدف و گردآوری داده‌ها به ترتیب کمی، کاربردی و جزو پژوهش‌های توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش شامل سرپرستان خانوارهای روستایی کشاورزان کوچک‌مقیاس در روستاهای شهرستان دیواندره است (n= 10099). با استفاده از فرمول نمونه‌گیری کوکران، حجم نمونه 164 نفر به دست آمد که برای افزایش اعتبار یافته‌ها، تعداد 195 پرسش‌نامه بین اعضای جامعه آماری توزیع و درنهایت 180 پرسش‌نامه تکمیل و بازگردانده شد. روش نمونه‌گیری، تصادفی طبقه‌ای (بخش‌های مختلف، طبقه در نظر گرفته شد) با انتساب متناسب است. ابزار اصلی پژوهش، پرسش‌نامه‌ است که روایی آن را تعدادی از متخصصان و روایی سازه و پایایی آن را ضریب آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی تایید کرده‌اند (α>0.7). تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با بهره‌گیری از نرم‌افزار spss و lisrel8.54 انجام شد. نتایج نشان داد خانوارهای مطالعه‌شده ازنظر سرزندگی و تاب‌آوری وضعیت مناسبی ندارند؛ همچنین نتایج تحلیل همبستگی نشان داد بین تمامی ابعاد تاب‌آوری (آمادگی، واکنش، بازتوانی و بازسازی و پیشگیری) خانوارهای مطالعه‌شده و سرزندگی آنان رابطه‌ای مثبت و معنا‌دار وجود دارد؛ علاوه بر این نتایج مدل‌سازی معادلات ساختاری پژوهش نشان داد ابعاد تاب‌آوری با ضریب تبیین 69درصد (γ= 0.83, t= 7.44)، اثر مثبت و معنا‌داری بر سرزندگی خانوارهای مدنظر دارد. با توجه به اینکه بیشتر پژوهش‌های انجام‌شده در زمینه سرزندگی در جوامع صنعتی و شهری انجام شده و تاکنون پژوهشی درزمینه سرزندگی جوامع روستایی در شرایط خشکسالی انجام نشده است، بنابراین جنبه‌ای نوآورانه‌ برای پژوهش حاضر محسوب می‌شود.

Analysis of the Resilience Effects on the Liveliness of Rural Households in Drought Conditions, in Divandarreh County

Problem Statement: Rural households are more vulnerable to drought due to their lives’ dependence on the agricultural sector, and having not the appropriate resilience, most of them have quickly left the agricultural sector, causing to lose their liveliness.Goal: The main purpose of this study was analyzing the resilience effects on the liveliness of rural households in drought conditions.Method: the nature of this research is quantitative, and according to the purpose is applied, and based on the method for data collection, is descriptive, of correlational type. Statistical population of this study consisted of all smallscale farmer households, in the Divandarreh County, Kurdistan province (N=10099). Using Cochran’s sampling formula, 164 ones were selected as a sample. In order to increase the credibility of the findings, 195 questionnaires were distributed among the statistical population, finally, 180 questionnaires having been completed and analyzed. Sampling method was stratified random sampling (different parts considered as different levels), by proportional assignment.The main research tool was a questionnaire, whose validity being confirmed by a panel of experts, and its structural validity and its reliability, by the Cronbach’s alpha coefficient and combinational reliability (α> 0.7). Data analysis was done by SPSS and Lisrel8.54 software. Results: Results of the research showed that the rural households in terms of Liveliness and resilience are not in a favorable situation. Also, the results of correlation analysis indicated a positive and significant relationship between the all dimensions of resilience (preparedness, response, rehabilitation and reconstruction, and prevention), and of Liveliness in rural households. Results of structural equations’ modeling, also showed that the dimensions of rural resilience with the coefficient of determination 0.69 (γ= 0.83, t= 7.44), had a positive and significant effect on the of studied households’ liveliness.Innovation: Given that most of the researches on vitality, have been done in industrial and urban societies, research on the liveliness of rural communities has not yet been conducted in drought conditions so far, so being considered as an innovative characteristic for this research.