مقایسۀ محتوایی مرصاد العباد نجم‌الدین رازی و حدیقة ‌الحقیقۀ سنایی غزنوی بر مبنای نظریة ترامتنیت

امروزه گسترش تحقیقات و تعمق‌های علمی در میراث گرانبهای ادبیات فارسی زمینة مناسبی را برای پی‌گیری مطالعات تطبیقی و مقایسۀ آثار ادبی از جنبه‌های مختلف فراهم کرده است. این مقاله تلاشی است برای مقایسۀ محتوایی دو اثر ارزش‌مند در زمینۀ ادبیات عرفانی، یعنی حدیقة ‌الحقیقۀ سنایی غزنوی و مرصاد العباد نجم‌الدین رازی که عمدتاً بر مبنای دیدگاه «بینامتنیت» و نیز «ترامتنیت» صورت گرفته است. ترامتنیت، که نخستین‌بار کریستوا (دهۀ 1960) آن را مطرح کرد و بعدها ژرار ژنت این مفهوم را گسترش داد، دربرگیرندۀ کلیۀ روابط یک متن با متن‌های دیگر است و در واقع به بررسی روابط تاثیرپذیری و تاثیرگذاری دو یا چند متن متمایز می‌پردازد. در این مقاله، به نتایج مستندی از مقایسة معیارهایی مانند «نحوۀ آغاز»، «شیوۀ فصل‌بندی»، «استفاده از نقل‌قول‌های صریح و غیرصریح»، «مقدمه»، «پردازش مضمون»، «نوع برخورد با تصوف»، «نقد و تفسیر آثار از سوی یک‌دیگر»، و «الهام گرفتن آن‌ها از هم» بر مبنای «نظریة ترامتنیت ژنت» دست یافته‌ایم.