فرهنگ‌نویسی فارسی در هند جنوبی (دکن)

پیوند دیرینۀ ایران و شبه قارّۀ هندوپاکستان به زمان‌های دور می‌رسد. اسناد و مدارکی از دورۀ هخامنشی در دست است و تصاویر غارهای اجانتا در جنوب هند حکایت از ارتباط ایران و هند در دورۀ ساسانی دارد. با نفوذ و گسترش اسلام در ایران در دوران حکومت سلطان محمود غزنوی و لشکرکشی‌‌های او به هند، اسلام به همراه زبان فارسی و تصوّف وارد آن سرزمین پهناور شد و به مرور ایّام با تشکیل حکومت‌‌هایی از مسلمانان و بعضاً ایرانی‌‌زبان فارسی در شبه قارّۀ هند گسترش یافت، تا جایی که زبان فارسی در حدود چند قرن زبان دین و سیاست و فرهنگ و ادب و هنر گردید. به دنبال عمیق شدن ریشه‌‌های زبان فارسی در سرزمین هند و فهم معارف اسلامی و متون ادبی و حیات اجتماعی دانستن زبان فارسی در سرزمین هند یک نیاز حیاتی شد تا جایی که بساط درس و یادگیری و تالیف کتاب‌‌های دستور زبان فارسی و تدوین فرهنگ‌‌های مختلف فارسی از مهّم‌‌ترین کارها به شمار می‌‌آمد. از این رو نوشتن فرهنگ‌‌های لغت در سراسر شبه قارّه به‌ویژه در حیدرآباد و بعضی ایالات دیگر رونق گرفت چون فراگیری زبان بیشتر معلول دو امر است: 1. دانستن لغات و 2. آگاهی از دستور زبان ـ در این دو مسئله است که می‌بینیم هند در تالیف این دو موضوع حدّاکثر آثار را حدّاقل تا سال 1965 میلادی دارد. تالیف فرهنگ‌‌های اساسی و بعضاً متفاوت در دکن گویای این مسئلۀ مهّم است.