درنگی بر نوادرِ لغات و اصطلاحات قهرمان ‌نامۀ ابوطاهر طرسوسی

در یکی از نسخه هایِ فارسیِ قهرمان نامۀ طرسوسی نوادر لغات و اصطلاحاتی دیده می شود که نمونۀ مشابه آن را در دیگر متون زبان و ادب فارسی به سختی می توان پیدا کرد. این نسخۀ خطّی محفوظ در کتابخانۀ ملّیِ ایران بوده و کتابتِ آن در اوایلِ قرن سیزدهم قمری انجام گرفته است. نوادر لغات و اصطلاحاتِ این نسخه از چند منظر قابل توجّه است؛ نخست، به دلیلِ تحریرهای متفاوتی که از قهرمان نامۀ طرسوسی در دست است، بسیاری از این نوادر در دیگر نسخه هایِ فارسیِ برجای مانده از روایت قهرمان نامه ملاحظه نمی گردد. دوم، در فرهنگ ها یا لغت نامه ها آمده ولی شاهدی برای آن از دیگر متون زبان و ادب فارسی ثبت نشده است. سوم، در فرهنگ ها یا لغت نامه ها مدخل مستقلی برای آن ها ترتیب داده نشده است ولی در دیگر متونِ مصحَّح زبان و ادب فارسی یکی دو نمونه شاهد مثال دارد که به دلیل ناشناختگی و نادر بودنِ لغت یا اصطلاح، مصحّحان دربارۀ معنایِ آن ره به خطا برده اند و یا توضیحِ آنان دقیق و جامع نیست. نگارنده در این مقاله هر یک از این واژگان و اصطلاحات را در مدخلی مستقل آورده است و سپس با ذکر شواهدِ آن در دیگر متون و بررسی آرا و نظریاتِ دیگران، معنایِ پیشنهادیِ خود را به دست داده است.

a debate on the words and expressions of the tarsusi’s qahramān-nāmah

in one of the persian manuscripts of tarsusi's qahramān-nāmah, the rare words and terms can be seen, which are hard to find in other texts of the persian language andliterature. this manuscript is preserved in the national library of iran and was writtenin the beginning of the thirteenth lunar century. the rare words and terms in thismanuscript is noteworthy from several perspectives.first, due to the different writings of tarsusi's qahramān-nāmah, many of thesewords and terms are not observed in other surviving persian manuscripts of thenarration of qahramān-nāmah. second, it is mentioned in dictionaries, but there is noevidence for it from other texts of persian language and literature. third, there is noindependent entry for them in the dictionaries, but in other persian language andliterature edited texts there are one or two examples that, due to the unfamiliarity andrarity of the word or term, the proofreaders have misunderstood its meaning or theirexplanation is not accurate and comprehensive. in this article, the author has given eachof these words and terms in an independent entry, and then by mentioning its evidencein other texts and examining the opinions of others, he has obtained his proposed meaning.