بررسیِ انتقادیِ ترجمۀ کتابِ اطباق‌الذهب به همراهِ معرّفی و ارزیابیِ دست‌نوشتی کهن و نویافته از این ترجمه

شرف‌الدّین شفروه از دانشمندان و نویسندگانِ زبان‌زدِ سدۀ‌ ششمِ هجری است. یکی از آثارِ او کتابی است با نامِ اطباق‌الذهب فی المواعظ و الخطب که آن را به پیروی از سبکِ کتابِ اطواق‌الذهب جاراللّه زمخشری نوشته‌است. ترجمه‌ای فارسی و کهن از این کتاب بر جای مانده که به تصحیحِ عبدالحمید ربیع‌نیا و علی ولی‌منش در سالِ 1391 از سویِ انتشاراتِ کتابخانه، موزه و مرکزِ اسنادِ کتابخانۀ مجلسِ شورایِ اسلامی به چاپ رسیده‌است. هدفِ نوشتۀ حاضر بررسیِ انتقادیِ متنِ این ترجمۀ کهن بود. برایِ رسیدن به این هدف، متنِ چاپی با دست‌نوشتِ اساسِ تصحیح و متنِ عربیِ این کتاب سنجیده شد. در این سنجش، آشکار شد که متنِ چاپی نادرستی‌ها و کاستی‌ها، افتادگی‌ها و افزودگی‌هایی (از مصحّحان) دارد و کوشش شد تا این لغزش‌ها برطرف شود. همۀ افتادگی‌ها و افزودگی‌ها نیز شناسایی،‌گردآوردی و نشان داده شد. هدفِ دیگرِ این نوشته معرّفیِ دست‌نویسی کهن از این ترجمه بود. افزون بر معرّفی، متنِ این دست‌نوشت با متنِ چاپی سنجیده و امتیازهایِ آن یاد کرده ‌شد. بهره‌گیری از این نسخۀ کهن و ارزش‌مند برایِ دست‌یابی به متنی تن‌درست و پاکیزه، کامل و کم‌غلط در تصحیح‌هایِ بعدی بایسته می‌نماید.

a critical analysis of the translation of aṭbāgh al-dhahab with introducing a newly-discovered old translation of it and comparing it with the edited text

sharaf al-din shafrava was a well-known scholar and writer of the 6th century ah/12thcentury ce. one of his works is entitled atbāgh al-dhahab fi mavāʿizׅ va al-khoṭab, inwhich shafrava imitated zamakhshari's style in aṭvāgh al-dhahab. there exists anancient persian translation of this book edited critically by rabiʿ-niyā and valimanishand published by library, museum and document center of iran parliament in1391sh/2012ce. the present article aimed at analysing this translation critically. toachieve this aim, the printed text (1389sh/2010 & 1391sh/2012) was compared withthe base manuscript of the edition and also with the arabic original (1309ah/1891ce& 1329ah/1911ce). the comparisons showed that the edited text suffered fromseveral errors, omissions and additions (by the editors), and attempt was made to correctsuch errors and detect all the instances of omission and addition. the second aim wasintroducing an ancient and newly-discovered manuscript of this translation andcomparing the text of which with the edited text. the findings showed that thismanuscript has more equivalents of persian origin, and is, in some passages, differentfrom the previous ones. due to the mentioned deficiencies and shortcomings anddiscovery of the said manuscript, re-editing the text seems necessary.