نور و ظلمت در حکمت خسروانی با متافیزیک هانری کُربن و عرفان بایزید بسطامی

جهان دو بخشی نور و ظلمت، قدمت زیادی دارد. در تصور ایرانیان باستان دو اصل در ابدیت وجود دارد؛ یکی اهورامزدا و دیگری اهریمن نام داشت. پرسش جستار این است که شالودۀ نور و ظلمت در حکمت خسروانی چیست؟ و این دو مفهوم در اقوال و احوال بایزید و متافیزیک هانری کربن چگونه تببین شده اند؟ هدف این پژوهش تبیین ماهیت نور و ظلمت در عرفان بایزید و پیوند آن با حکمت خسروانی و انعکاس این مقوله با عوالم هانری کربن در گسترۀ ایران باستان است. یافته های پژوهش این است که دوگانه های نور و ظلمت دو جوهر مجزا با ماهیت متفاوت هستند که درحکمت خسروانی و عرفان بایزید بسطامی درستیز بوده اند. هانری کُربن متافیزیک تفکر سهروردی را با رمانتیسم آلمانی، مزدائیسم، مانوی، هرمسی و تصوف روزبهان بقلی، نجم‌الدین کبری، نجم‌الدین رازی به هم پیوند می دهد. جهان بینی مزدیسنا هم بر نور و ظلمت است. نور ظاهرِ فی نفسه و مُظهِرِ غیر است. ظلمت هم جوهر غاسق است وهیئت ظلمانی دارد. قهرمان تفکر عرفانی، مرد نورانیِ دربند تاریکی است که در اندیشۀ رهایی است. ایده و تجربه او نیز در پیوند انسان نور و راهنمای او به هم می پیوندند. بایزید نیز خود نور خداوند و نیل به آن را در تفکر عرفانی خود منظور داشته است.

light and darkness in khosravani’s wisdom with henry corben’s metaphysics and bayazid bastami’s mysticism

the two-part world of light and darkness has a long history. in the imagination of ancient iranians, there are two principles in eternity; one was called ahura mazda and the other ahriman. the research question is, what is the foundation of light and darkness in khosravani's wisdom? and how are these two concepts explained inbayezid's sayings and hanry corben's metaphysics? the purpose of this research is toexplain the nature of light and darkness in bayezid's mysticism and its connection withkhosravani's wisdom and to reflect this category with hanry corben's worlds in theancient iran. the findings of the research are that the dualities of light and darkness aretwo separate essences with different natures, which were correct in the wisdom ofkhosravani and the mysticism of bayazid bastami. hanrycorben connects themetaphysics of suhrawardi's thought with german romanticism, mazdaism,manichaeism, hermesis, and the sufism of rozbehan baghli, najmuddinkobra, andnajmuddinrazi. mazdasna's worldview is based on light and darkness. light is theappearance of the self and the appearance of others. darkness is also the essence of dark and has a dark aspect. the hero of mystical thought is a light man trapped in darknesswho is thinking of liberation. his idea and experience are also connected in theconnection of light man and his guide. bayezid also meant god's light and theachievement of it in his mystical thinking.