درآمدی بر تقسیم کارِ طبقاتی به عنوان نمودی از مفهوم عدالت در شاهنامه فردوسی

پادشاه در معتقدات ایران باستان همواره دارای جایگاهی ویژه بوده و چنین تصور می‌شده که این مقام از سوی خداوند به وی تفویض شده است. بنابر همین اندیشه، عالم مادی تصویری زمینی از مینو است و همانگونه که خداوند نظم دهندۀ عالم هستی به شمار می‌رود پادشاه نیز به عنوان جانشین خدا بر روی زمین وظیفۀ نظم بخشیدن به گیتی را بر عهده دارد. حکومت بر اساس اشه و برقراری نظم کیهانی از مهم‌ترین و محوری‌ترین مفاهیم اندیشۀ فلسفی ایران باستان است که بارزترین تجلی‌اش در مفهوم «عدالت» بروز می‌یابد. از جنبه‌های مهم عدالت در این نظام اندیشه‌ای حفظ نظام طبقاتی و عمل کردن افراد هر طبقه بر اساس خویشکاری‌های تعریف شده برای اوست که با هدف اجتناب از بر هم خوردن نظم اجتماع پراهمیت تلقی‌می‌شود. در این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی نشان داده شد که تناسب بین طبقات اجتماعی که جلوه‌ای از آن در قوای روحانی انسانی نیز ظهور می‌یابد چگونه با مفهوم عدالت پیوند می‌یابد. در این باره اعطای لقب «عادل» به انوشیروان ساسانی که التزام ویژه‌ای به حفظ این نظام طبقاتی داشت محل تامل خواهد بود. موردکاوی در متن شاهنامه فردوسی انجام گرفته‌ است.

an introduction to division of labor in social classes as a representation of justice in ferdowsi’s shahnama

kingship had had a role of great importance in ancient iranian beliefs and thought to be a position which is appointed by god. upon such a belief, the world is a worldly picture of the heaven, and as god dominates the whole creation, the king rules the sublunary world, as well. ruling in accordance with asha (i.e. truth or right or righteous deed), as well as establishing universal order, is of most influential, pivotal aspects of philosophical thoughts in ancient iran whose explicit manifestation is in the concept of “justice”. one obvious implication of justice in this system of thoughts is to maintain the social classes as well as aligning duties to individuals based on their classes which is a way of avoiding anarchy. employing descriptive-analytical method, in this research it is showed that how social classes, that a kind of it expresses in human spiritual faculties, relates to the notion of justice. having in mind this point, ascribing the title “the just” (or “dispenser of justice”) to anushirvan (khosrow i) who had committed firmly to preserve social classes is a subject to think on. case study is based on text of shahnama.