نسخه‌ شناسی و گونه ‌شناسی « مناظرالانوار»

بعضی از آثارند که تلفیقی از چندین گونه به شمار می‌آیند، تا حدی که برای داوری گونه‌شناسی آنها نمی‌توان قاطعانه و کلی حکمی صادر کرد. مناظر‌الانوار یکی از این نوع آثار است که عبدالرزاق بن محمد اسحق متخلص به یمینی شاه‌آبادی در آغاز قرن سیزدهم نگاشته است. اثری که اگرچه مشهور و طراز اول نیست؛ ولی نمونه‌ بسیار خوبی برای شناخت گونه‌ آمیغی و نیز سیر تکوین و تطور این جنس گونه‌ در مباحث نظری گونه‌شناسی ادب فارسی است. پایه‌ اصلی مناظر‌الانوار تاحدی ادامه‌ اصطلاح‌نامه‌نگاری‌های ادبی در وصف معشوق است. این اثر، کتاب کلیات- جزئیات، لذه‌‌النساء ضیاء نخشبی و نیز مرآه‌‌الجمال‌ از زیرگونه‌ سراپا را فرایاد می‌آورد. از سوی دیگر نویسنده افزون بر توضیح و تفسیر برخی لغات و اصطلاحات هندی و پسندهای زیباشناسانه‌ اهالی شبه قاره، در فصل پیوست برای غنای اثر خویش از آوردن توضیحات احوالی شاعران و نیز به مناسبت ذکر اوصاف معشوق، از نقل شواهد اشعار صنفی هم کوتاهی نکرده است. مقاله‌ حاضر تلاش دارد تا بعد از معرفی نسخه‌شناسانه‌ اثر، آن را از لحاظ گونه‌شناسی بررسی کند. البته آن چیزی که از این اثر به دست ما رسیده، گزینشی از رادهاکشن فیروزه‌حصاری است که در کتابخانه‌ دانشگاه پنجاب لاهور با شماره‌ نسخه‌ 5786 نگهداری می‌شود.

manāzir al-anvār: a codicological and genre analysis

some literary works are mixture of different genres to the extent that it is not possible to identify which genre they belong to. manāzir al-anvār is one of suchworks written in the early thirteenth century by abdulrazāq ibn mohammad, knownas yamini shāhābādi. though this work is not a famous one, it is a prominentsample to study mixed genres and to understand their evolution in the theoreticaldiscussions of genre analysis in persian literature. this work continues the traditionof literary terminologies on the description of the beloved and can be considered as acritical commentary on anis al-'oshāq. regarding the compilation, chapters, andtechnical language of the prefaces in each section as well as the content of appendixsection, it is similar to koliāt-joziāt and lezat al-nesā' by zia nakhshabi. in asimilar vein, sarāpā or, more appropriately, mirāt al-jamāl is very close to thiswork. on the other hand, in addition to explicating and interpreting some indianwords and terms and aesthetic trends of the subcontinent, the writer has used somebiographical notes on poets and also some evidence from their poems in describingthe states of the beloved in the appendix section in order to enrich his work. afterproviding a codicological introduction of this work, this paper aims to offer a genreanalysis of it and examine its writing and stylistic tradition. of course, the only manuscript to which we have access is a selection of radhakshen by firooze hesariwhich is held in the library of punjab lahore university as ms.5786.